Beatu Michele Rua: díxipulu fiél no obediente

Beatu Michele Rua: díxipulu fiél no obediente

«Don Rua fiél liu, nune’e nia mak oan haraik-an liu no hamutuk folin boot liu Don Bosco nian». Ho liafuan sira-ne’e, iha 29 Outubru 1972, Papa Paulo VI trasa ba nafatin figura umana no espirituál Don Rua nian. «Don Bosco nia susesór, katak kontinuadór: oan, dixípulu, imitadór… Nia halo Santu [D.Bosco] nia ezemplu eskola ida, ninia moris istória ida, ninia santidade tipu ida, modelu ida; nia halo bee-matan, korrente ida, mota ida».

Bainhira tenke hatudu ninia susesór, Don Bosco la hili Don Cagliero ne’ebé hanesan liu ho nia iha karákter, iha entuziazmu boot no habelar, maibé padre Rua, ho karákter ida oinseluk liu husi ninian, tipu austeru no rezervadu…

Buat hotu hahú loron ida, uluk liu ho jestu estrañu ida. Michele tinan ualu, oan-kiak ba aman, ho fita metan boot ida nia inan prega iha nia kazaku. Michele lolo liman atu simu medalla ida husi Don Bosco. Maibé ba nia envezde medalla, Don Bosco fó ninia liman karuk, enkuantu ho liman loos halo jestu fahe ba rua. No repete ba nia: “Foti bá, Michelino, foti bá”.

No iha matan rua hateke ba nia ho hakfodak, Don Bosco dehan liafuan neen ne’ebé sai segredu ba nia moris: “Noi due faremo tutto a metà” [tetun: ita na’in rua sei halo buat hotu iha metade].

“Don Bosco, iha jestu fahe nia liman, subliña buat “halo metade” la’ós kona-ba buat ne’ebé sira sei fó ba nia, maibé nia moris rasik, katak “ha’u halo buat hotu metade ho ó, ha’u fó ha’u nia moris sorin ba ó”.

No Don Rua nia moris tomak nia trasu mak tau ba ema seluk nia dispozisaun  don sira ne’ebé Na’i haraik ba nia. Nia aprende didi’ak katak nia labele fó nia tempu nia pedasuk ida maibé nia an tomak, maski tenke troka iha laran: padre Rua nakfilak ninia karákter atu sai ba beibeik hanesan Don Bosco. Ho liafuan seluk, padre Rua hanorin ita katak se ita hakarak salva ema ruma no halo di’ak ba nia ita tenke sai disponivel atu fó an rasik.

Padre Giulio Barberis ne’ebé eleitu nu’udar mestre novisu dahuluk salezianu sira nian, tanba Don Bosco deskobre iha nia ema delikadu ida esploradór no edukadór klamar sira nian. Ho tinan sanulu joven liu, nia moris iha Michele Rua nia sorin ba tinan 49 nu’udar dixípulu, maluk salezianu, ema ne’ebé nia konfia, belun. No iha prosesu beatifikasaun nian halo fotografia kona-ba ninia personalidade íntima:

“Ninia empeñu mak nafatin tama ba beibeik iha Don Bosco ninia ideia sira, renunsia ninia hanoin no opiniaun sira, atu konforma an ho Don Bosco nia vizaun sira. Bainhira nia hatene katak Don Bosco iha intensaun atu harii Kongregasaun Saleziana, nia mak uluk kedas, atu halo votu obediénsia nian ba Don Bosco”. Ida-ne’e akontese iha 25 Marsu 1855, Michele iha tinan 18. “Husi oin ba oin nia la hanoin tan buat seluk se la’ós tau ba sorin ninia vontade, atu halo Na’i nia vontade ne’ebé espresa liuhusi Don Bosco”.

Michele Rua bainhira tenke tau iha prátika obediénsia oioin ne’ebé Don Bosco fó ba nia, nafatin tau ninia kapasidade sira iha dispozisaun. Nia la’ós kalkuladór, la sukat an, maibé fó nia an tomak ba ema seluk, maski tenke troka iha nia laran, hodi haka’as atu sai ema ruma eh buat ruma ne’ebé ho modu instintivu nia la hili atu sai.

Don sira funsiona bainhira totál.

No Michele halo kedas, nia fó an tomak no kedas: nia mak ida uluk atu tau nia an iha Don Bosco nia liman, uluk liu molok Don Bosco fó sai desizaun atu funda Kongregasaun.

Padre Rua  komprende kedas katak nia tenke sai hanesan ho Don Bosco atu sai hanesan ho Jezús. Bainhira ha’u husik hotu mak ha’u iha dala atus … Nune’e, padre Rua konsege iha orijinalidade absoluta tanba nia iha obediénsia absoluta. Padre Rua, sai ida de’it ho Na’i, hodi hateke ba lalenok, katak Don Bosco, nia hetan modu atu sai buat ne’ebé ema ida la imajina posivel, katak sai hanesan Don Bosco iha ninia absoluta orjinalidade.

Padre Provera to’o iha Mirabello. Nia tama iha ofísiu diresaun Semináriu Ki’ik nian no hetan padre Rua ne’ebé hakerek hela surat ida. “Don Bosco husu atu ó husik diresaun ba padre Bonetti no atu ó ba kedas Valdocco. Padre Alasonatti besik atu mate. Bainhira ó prontu, ita bá”.

Padre Rua bolu padre Bonetti no halo entrega sira. Hafoin ba kumprimenta foin-sa’e sira iha klase.

Nia hakohak nia inan hodi dehan ba nia: “Don Bosco bolu ha’u. Ba oras-ne’e ó hela iha ne’e, koziña no roupa presiza ó. Depois ha’u fó hatene”. Nia foti Breviáriu no dehan ba padre Provera: “Ha’u prontu, ita bá”.

Michele Rua fó hanoin mai ita katak obediénsia ita halo la’ós ho forsa, maibé ho konxiénsia katak “ida-ne’e di’ak liu mai ha’u”, tanba permite atu ita realiza buat di’ak, karidade iha komunidade.

Presiza “halo Maromak nia sasán sira” lahó deskontu, halo no ne’e de’it! Padre Rua iha klaru nafatin katak buat ne’ebé husu ba nia atu halo mak di’ak liu iha momentu ne’e: nia halo kedas, agora… “Ha’u prontu, ita bá! “Vado io, lo faccio io…” [ha’u bá, ha’u halo].

“Ó haree di’ak liu ha’u Obra Saleziana ne’ebé hakat liu baliza sira Itália nian no harii iha parte barak mundu nian. Ó sei iha serbisu barak no terus barak; maibé, ó hatene, hodi liu de’it Tasi Mean no rai-fuik maran mak to’o iha Rai Prometida, terus bá ho barani no, iha rai ne’e mós sei la kuran konsolasaun no tulun sira husi Na’i nia parte”, Don Bosco dehan ba Don Rua.

Padre Giulio Barberis, sai tiha mestre novisu sira-nian nakonu ho sabedoria, liutiha tinan ruma nia fó sasin:

“Okupasaun barak ba ema ruma bele hasaun espasu ba orasaun no ba espíritu relijiozu. Iha padre Rua espíritu orasaun no meditasaun hanesan buat ruma naturál iha nia. Obediénsia ba Superiór mak buat ruma nia halo ho grau ne’ebé halo ita hakfodak. Iha tempu ne’ebá nia hahú moris ida mortifikasaun nian no haluha an rasik ne’ebé estraordináriu tebes. Ha’u, ne’ebé foin mak tama iha Don Bosco nia uma, ha’u hakfodak. Ha’u lembra katak, ko’alia ho belun sira, ami hotu konvensidu katak nia Santu ida. No Don Bosco mós konvensidu, no dehan mai ami”.

Don Bosco aviza padre Rua katak iha ninia servisu gia Kongregasaun nian sei terus barak, maibé ne’e mak dalan ida mesak atu tuir… Obediénsia sei realiza loloos iha Jezús nia dalan hodi liuhusi krús, ne’ebé la’ós asidente ida tuir dalan. Hela ho Na’i iha fidelidade ba buat ki’ik sira konsiste iha liu husi Gólgota.

Importante mak enfrenta mós krús ho Don Bosco nia ksolok iha serteza kona-ba moris-hi’as, bele enfrenta ho hamnasa tanba ita hatene oinsá nia sei remata… “terus bá ho barani” Don Bosco dehan ba nia.

Padre Rua, defaktu, haree katak tenke tuir dalan krús nian ho esperansa katak Kristu nia moris-hi’as halo mós mai ita no, se realizasaun don moris rasik nian mak fó buat hotu, nia nunka foti filafali buat ne’ebé nia fó: nia halo buat hotu iha metade ho Na’i, iha krús mós.

Nia nunka husik no nu’udar Salezianu nia bá oin iha ksolok.