Ema sira ne’ebé halo funu la hatene domina sira-nia paixaun sira

Ema sira ne’ebé halo funu la hatene domina sira-nia paixaun sira
Papa Francisco, Angelus 16 Fevereiru 2020

Maun no biin-alin sira, bondia!

Evanjellu ohin nian (kf Mt 5,17-37) foti husi “diskursu foho nian” no enfrenta argumentu halo tuir Lei: oinsá ha’u tenke kumpre Lei, oinsá halo. Jezús hakarak tulun ninia ouvinte sira atu iha aprosimasaun loos ba preskrisaun sira Mandamentu nian ne’ebé Maromak fó ba Moisés, hodi ezorta sira atu sai disponivel ba Maromak ne’ebé eduka ita ba liberdade loos no responsabilidade liuhusi Lei, katak moris nu’udar instrumentu ida liberdade nian. Ita keta haluha ida-ne’e: moris tuir Lei nu’udar instrumentu ida liberdade nian, ne’ebé tulun ha’u atu sai livre liután, tulun ha’u la sai atan paixaun no salan sira-nian. Ita hanoin ba funu sira, ita hanoin ba konsekuénsia sira funu nian, ita hanoin ba menina ne’ebé mate tanba malirin iha loron ruma liubá iha Síria. Kalamidade barak, barak. Ida-ne’e rezultadu husi paixaun, no ema sira ne’ebé halo funu la hatene domina sira-nia paixaun sira. Falta iha sira kumpre Lei. Bainhira ita husik tentasaun no paixaun manán ita, ita la’ós ona na’i no protagonista moris rasik nian, maibé loloos ita iha kapasidade atu jere ho vontade no responsabilidade.

Jezús nia diskursu nia estrutura forma husi anti-teze haat, esprime ho fórmula «Imi rona katak… maibé ha’u dehan ba imi».  Anti-teze sira-ne’e refere ba situasaun sira moris loroloron nian: oho ema, adultériu, divórsiu no juramentu sira. Jezús la halakon ukun-fuan sira kona-ba problema sira-ne’e, maibé nia esplika sira-nia signifikadu nakonu no hatudu ho espíritu saida mak ita tenke kumpre sira. Nia enkoraja atu hakat husi observasaun formál Lei nian ba observasaun substansiál, hodi simu Lei iha fuan, sentru intensaun nian, desizaun sira, liafuan no jestu sira ita ida-idak nian. Husi fuan mak sai hahalok di’ak no aat sira.

Hodi simu Maromak nia Lei iha fuan bele komprende katak, bainhira la hadomi maluk, hanesan ita oho an rasik no ema seluk, basá ódiu, rivalidade no divizaun oho karidade fratern, baze ba relasionamentu interpesoál sira. No ida-ne’e vale ba buat ne’ebé ha’u dehan kona-ba funu sira no mós gossip sira, basá nanál oho. Hodi simu Maromak nia Lei iha fuan ita komprende katak ita tenke gia hakaran sira, basá la’ós katak buat hotu ne’ebé ita hakarak ita bele iha, no la di’ak atu monu ba sentimentu egoista no posesivu sira. Bainhira ita simu Maromak nia Lei iha fuan ita komprende katak presiza husik estilu moris nian halo ho promesa sira ne’ebé ita la kumpre, hanesan mós halo pasu atu atu sai husi bandu atu la jura falsu ba desizaun atu la jura duni, hodi assume atitude sinseridade loloos ho ema hotu.

No Jezús konxiente katak la’ós fasil atu moris tuir Mandamentu sira ho modu ida totál hanesan ne’e. Tanba ne’e mak nia oferese ninia domin nia tulun: Nia mai iha mundu la’ós de’it atu kumpre Lei, maibé atu haraik mai ita ninia Grasa, nune’e ita bele halo Maromak nia vontade, hodi hadomi Nia no maun no biin-alin sira. Buat hotu, buat hotu ita bele halo ho Maromak nia Grasa! Liután, santidade la’ós buat seluk maibé rai gratuidade ne’ebé nia haraik mai ita no simu liman ne’ebé Nia lolo nafatin mai ita, atu ita-nia esforsu sira no ita-nia empeñu nesesáriu sira bele hetan apoiu husi ninia tulun, hakonu ho laran-di’ak no mizerikórdia.

Ohin Jezús husu mai ita atu halo progresu iha dalan domin nian ne’ebé Nia hatudu mai ita no hahú husi ninia fuan. Ida-ne’e mak lurórn atu tuir atu moris nu’udar sarani. Atu Virjen Maria tulun ita tuir dalan ne’ebé nia Oan trasa, atu to’o ba ksolok loos nian no habelar iha fatin hotu justisa no damen.