22 Novembru
SANTA CECÍLIA
Santa Cecília nia moris mak múzika pura ida no ninia liafuan sai tradisaun sarani iha-ne’ebé ninia mistériu sira to’o ohin loron hasa’e ita-nia sentimentu klamar nian ba Maromak. Nia husi família romana jentiu/pagán, nobre, rika no influente. Estudioza, gosta estuda múzika, liuliu múzika sakra, filozofia no Evanjellu. Husi infánsia nia ema ida relijioza liu no ho ninia desizaun rasik, nia hadook an husi prazér sira moris iha nia palásiu, atu sai Kristu nia espoza, ho votu segredu virjindade nian. Nia aman-inan, hodi hanoin katak nia sei muda ideia, kombina kazamentu ho Valeriano, husi nobreza romana mós. Bainhira simu notísia triste ida-ne’e, Cecília harohan hodi husu ninia anju mahein nia protesaun, husi Maria no Maromak, atu nia keta hakotu ninia votu. Durante festa kaben “Enkuantu sira toka instrumentu muzikál sira, feto-raan Cecília hananu iha nia fuan ba Na’i mesak de’it”.
Depoizde festa kaben, Cecília haktuir ba ninia la’en katak nia sarani no kona-ba ninia kompromisu kastidade nian. Nia dehan mós katak ba ne’e iha “anju mahein” ida mak tau matan ba nia. Valeriano hakfodak ho ninia feen nia sinseridade no promete atu proteje mós ninia pureza. Maibé atu halo ida-ne’e nia hakarak haree anju. Cecília fó konsellu atu Valeriano ba vizita Papa Urbano, ne’ebé tanba persegisaun, subar iha katakumba sira. La’en foin-sa’e ne’e akompaña husi nia alin Tibúrcio, rona husi Amu-Papa katak atu bele haree anju presiza uluk fiar iha Liafuan. Sira-nia’in rua rona pregasaun naruk no, ikusmai, sira rua konverte an no simu batizmu. Valeriano kumpri promesa. Loron ida, nia to’o iha uma, nia haree Cecília harohan hela no iha nia sorin iha anju mahein.
Ema kesar ba autoridade romana katak Cecília sarani ida no nia la’en no kuñadu konverte tiha ona. Ema kaer sira na’in tolu, Cecília iha nia uma, sira rua, bainhira tulun hakoi mártir sira nia isin iha katakumba sira. Tesi tiha lia ba sira, sira lakohi renega sira nia fiar no autoridade romana haruk tesi kotu sira nia kakorok. Uluknanai Valeriano no Turíbio, ikus, Cecília.
Prefeitu Roma nian ko’alia ba nia tanba konsiderasaun ba família boot ne’ebé nia hola parte bá, ezije atu nia husik relijiaun, se lae sei mate. Tanba Cecília lakohi, sira tau nia iha ninia balneáriu (haris-fatin ho bee-manas) nina palásiu leten, atu nia mate ho bee nakali nia iis ne’ebé sa’e. Maibé nia sai hodi la akontese buat ida. Entaun sira koko tesi kotu nia kakorok. Oho-na’in taa dala tolu maibé ninia ulun kontinua liga ba nia isin. Sira hakanek todan nia, nia hakdasak iha rai leten ba loron tolu, no durante ne’e nia anima sarani sira ne’ebé ba haree nia atu keta nega sira-nia fiar; soldadu jentiu sira ne’ebé haree akontesimentu ne’e hotu-hotu konverte an.
Sira hakoi nia isin iha katakumba romana. Ikusmai, tanba invazaun oioin iha Roma, sarani sira muda mártir hotu nia relíkua ba kreda sira. Ba tempu barak sira lahetan ninia isin. Maibé iha terrenu ne’ebé uluk iha ninia palásiu, hari’i tiha kreda Santa Cecília nian, iha-ne’ebé selebra ninia memória iha loron 22 Novembru husi kedas sékulu V.
Entre tinan 817 no 824, Papa Pascoal I iha vizaun Santa Cecília nian no hetan ninia kaixaun no loke. Sira haree katak nia isin tomak hela. Hafoin taka fali no tau iha urna ida mármore nian iha altar kreda ne’ebé dedika ba nia nia okos. Liután tinan atus barak, iha 1559, kardeál Sfondrati fó orden atu loke fali urna no haree katak nia isin nafatin.
Devosaun ba ninia santidade la’o bá oin ho milagre sura-laek. Santa Cecília mak santa ida sarani sira venera liu, husi loro-monu ba loro-sa’e, iha ninia festa monu iha 22 Novembru. Ninia naran temi iha kánon Missa nian husi kedas sékulu XV no selebra nu’udar padroeira múzika no knananuk sakru nian.
Iha Marsu 2014, Papa Francisco hodi refere ba mártir sira iha sékulu dahuluk kristianizmu nian, hanesan Santa Cecília, nia dehan katak sira “lori nafatin Evanjellu ho sira; nia, Cecília lori Evanjellu. Tanba ida-ne’e mak presizamente, ita-nia ain-hakat dahuluk, Jezús nia Liafuan, mak ida-ne’ebé haboot ita-nia fiar”
Iha Trastevere, iha Roma, hari’i “Basílica di Santa Ceciia” iha sékulu V. Iha lokál, atualmente, hetan estátua famoza iha tamañu naturál eskultór Stefano Maderna nian (1589), ne’ebé hatudu Santa Cecília hanesan toba hela, ho ninia sorin loos.
