Giovanni Bosco moris iha Becchi, aldeia Piemonte nian, Itália parte Tasi-Feto, iha loron 16 Agostu 1815. Sai oan-kiak aman nian lais liu no nia inan eduka nia ho ezemplu no konsellu nakonu ho sabedouria. Nia infánsia kiak liu. Liutiha mehi tinan 9 nian, nia komprende katak nia moris tenke dedika tomak ba foin-sa’e sira, nu’udar amlulik. Sei nurak hela nia tenke serbisu ona, halo okupasaun oioin, atu selu ninia estudu sira maibé iha tinan nia simu Sakramentu Orden hodi sai amlulik.
Amlulik ona, nia simu oferta di’ak servisu pastorál nian. Nia hebai oferta hotu no komodidade sira ne’ebé oferese ba nia atu dedika an ba foin-sa’e mane sira ne’ebé mai bara-barak iha sidade Torino nian atu buka serbisu. Fofoun nia halibur sira iha pátiu ida, hodi dada sira liuhusi jogu ho finalidad eida mesak: “forma sarani di’ak no sidadaun onestu”.
Iha revolusaun industriál nia klaran, patraun sira esplora maka’as labarik foin-sa’e sira no Don Bosco, liuhusi diálogu ho patraun sira, konsege halo kontratu dahuluk serbisu nian. Lailais kedas nia harii internatu no eskola profisionál sira. Iha pátiu sira iha grupu katekeze nian naibé mós jogu no múzika basá nia dehan katak presiza gosta buat ne’ebé foin-sa’e sira gosta atu sira simu buat ne’ebé ita hakarak komunika ba sira.
Nia sai hakerek-na’in livru sagradu no profanu sira, buat hotu atu tulun forma foin-sa’e sira. Nia haruka harii Uma-Kreda sira, liuliu Bazílika Maria Auusiliadora iha Torino. Ba Nia mak Don Bosco konfia ninia servisu hotu no simu prova evidente Ninia protesaun nian. Nia hateten katak Maria Ausiliadora mak halo buat hotu iha nia vida no obra sira no konvida ema atu hadomi Inan di’ak ida-ne’e.
Nia hetan kolaboradór di’ak husi ninia edukandu sira nia leet no, ho sira ruma grupu dahuluk nian, nia harii Kongregasaun Saleziana iha 1855. Ho amlulik seluk no leigu kolaboradór sira iha obra juventude nian, nia funda grupu Salezianu Kooperdór sira, grupu ne’ebé nia hanaran “Salezianu leigu sira”. Ho S. Maria Mazzarello nia funda sanak femininu salezianu: Figlie di Maria Ausiliatrice (FMA), nu’udar monumentu moris ninia gratidaun ba Na’i-Feto.
Nia haksolok atu haree foin-sa’e ruma hili dalan santidade nian ne’ebé nia rasik propoin ba sira, liuliu Domenico Savio, ne’ebé hetan kanonizasaun tinan 50 resin liubá.
Nia terus inkomprensaun todan, maibé ninia domin ba Kreda ninka menus no Amu-Papa nafatin komprende nia noa fó korajen ba ninia obra.
Nia loke uma oioin iha zona sira Itália nian, Fransa nian, España nian no iha Amérika Latina.
Iha momentu ikus sira nia moris nian, besi kba nia Bispu salezianu dahuluk – Dom Cagliero no P. Rua, ne’ebé sei sai ninia susesór, Don Bosco hateten: “Imi hadomi malu… hanesan maun-alin. Ita halo di’ak ba ema hotu keta halo aat ba ema ida”. Iha dadeer-san loron 31 Janeiru 1888 Don Bosco saran nia klamar ba Maromak. Doutór hateten katak nia sai gastu/konsuma an ho serbisu no empeñu barabarak ba foin-sa’e sira. Iha Maria nia sorin nia kontinua tau matan ba foin-sa’e sira sékulu da-21 nian. Ba sira nia liafuan ikus nian: “Imi dehan ba ha’u-nia foin-sa’e sira katak ha’u hein sira hotu iha Lalehan” .
Beatifikasaun: 2 Juñu 1929
Kanonizasaun: 1 Abríl 1934
