Loron 25 Marsu selebra Anunsiasaun Na’i nian, festa ida dedika ba Jezús, maibé, ho sasukat hanesan ba Nia Inan Maria, ne’ebé liga metin ba Nia.
Festa Anunsiasaun mak festa importante liu basá festa ne’e hatur iha sentru istória salvasaun nian, basá reprezenta inísiu tempu foun nian, aliansa foun entre Maromak no ema. Ho Anunsiasaun mak hahú realiza planu Maromak nian ne’ebé nia tutun mak Jezús nia moris, no liuliu ninia mate no moris-hi’as.
Festa Anunsiasaun nian mak festa kona-ba sá loos?
Liafuan “Anunsiasaun” deskreve enkontru entre Maria no Arkanju Gabriel iha knua ki’ik-oan Nazaré nian. Enkontru ida ne’ebé sei muda kompletamente destinu umanidade nian, basá iha biban ne’e mak Arkanju, Maromak nia manu-ain, anunsia eh haklaken ba menina Maria kona-ba Mesias nia moris ne’ebé besik daudaun ona.
Ita ko’alia kona-ba mistériu Inkarnasaun Liafuan nian, fiar kona-ba Jezús Kristu ne’ebé hola isin iha Maria Virjen nia knotak. Tanba ne’e mak iha tempu antigu, Anunsiasaun Na’i nian hanaran nu’udar festa Inkarnasaun Divina. Konseitu ida ne’ebé labele haketak husi ema kristaun sira, maski iha tempu antigu hamosu dezentendimentu barak. Ikusmai, depoizde proposta no disertasaun sira/tezi sira kona-ba Inkarnasaun no kona-ba Jezús nia natureza, ne’ebé sai tópiku diskusaun iha Konsíliu Niceno I iha tinan 325, iha Konsíliu Éfeso iha tinan 431 no iha Konsíliu Calcedónia iha tinan 451, foti deklarasaun katak Jezús mak Maromak loloos, no tanba ne’e nia mak inkarnasaun Segunda Pesoa Santíssima Trindade nian, Aman hakous no la kria, mane loloos, moris husi Maria Virjen, halo an ba ema. Buat hotu ne’ebé kontra hanoin ne’e hanaran erezia.
Festa Anunsiasaun Na’i nian selebra iha 25 Marsu tanba motivu oioin. Teoria antiga sira ne’ebé debate ona iha sékulu VI no VII fiar katak ho primavera, ne’ebé mosu maizumensu iha data ne’e, realiza mós Inkarnasaun Na’i nian, nune’e mós kriasaun mundu nian. Maibé simples liu mak ida-ne’e: se ita kalkula katak 25 Dezembru mak data moris Jezús nian, natón de’it ba fali kotuk fulan sira atu identifika data ne’ebé hatudu tempu konseisaun Jezús nian.
Aspetu fundamentál ida ne’ebé ita tenke konsidera bainhira ko’alia kona-ba Anunsiasaun Na’i nian mak festa nia natureza karuak, dedika ba Jezús, maibé mós festa mariana. Anunsiasaun reprezenta momentu aas no importante liu enkontru entre umanu no divinu, no tanba ne’e protagonista rua hotu iha valór hanesan. Maria simboliza Israel nia espetativa ne’ebé hetan realizasaun iha Makso’ik ninia hiit an mai. Aseitasaun ba destinu ne’ebé Maromak iha ba nia, obediénsia ba Maromak nia vontade, no liuliu domin boot ne’ebé distinge nia husi momentu ne’e ba oin, liga metin ba obra salvasaun nina Oan nia. Iha Maria, Salvasaun mak realidade ida hala’o ona, iha momentu ne’ebé fó sai Maromak nia promesa: “Ó sei kous oan-mane ida, ó sei tur ahi no sei hanaran Jezús. Nia sei sai boot no sei hanaran Maromak Leten Aas Bá nia Oan; Na’i Maromak sei hariak ba Nia, David nia aman nia tronu no nia sei ukun ba nafatin iha Jacob nia uma no nia ukun sei rohan laek.” (Lucas 1, 31-33). Nune’e mak Lucas haktuir oinsá anju haklaken ba Maria Kristu Liurai nia hiit an mai, Liurai Israel nian, liurai hotu nia Liurai, Rai tomak nia Liurai, nasaun sira nia Liurai, hanesan haktuir ona husi profeta uluk sira nia hakerek kona-ba Mesias ne’ebé Ebreu sira hein.
Nune’e, Anunsiasaun Na’i nian, maibé mós Anunsiasaun Beata Virjen Maria nian hanesan ema iha tempu uluk hatene.
Sá loos ninia signifikadu bíbliku no teolójiku?
Tuir perfíl bíbliku, ezejeta sira interpreta Anunsiasaun tuir eskema ruma komprensaun nian, ne’ebé tau iha evidénsia ninia signifikadu teolójiku:
1. Anúnisu kona-ba moris maravillozu ida, ne’ebé tuir karakterístika sira Testamentu Tuan nian, evidensia signifikadu kristolójiku anúnsiu nian ba Maria. Nia konteudu sentrál mak Kristu, Evanjellu tomak ninia objetu, ne’ebé iha ne’e haklaken iha tmepu rua: uluknanai nu’udar Mesias, David nia Oan ne’ebé sei ukun ba nafatin, hafoin nu’udar Maromak Oan ne’ebé kous ho modu virjinál iha Maria nia knotak hodi Espíritu Santu nia kbiit.
2. Anúnsiu vokasaun nian, basá bele hetan estrutura fundamentál sira kona-ba istória misaun nian ba Maromak nia Povu (saudasaun, laran-taridu, mensajen dahuluk, difikuldade, mensajen daruak, sinál, konsentimentu) no tau iha evidénsia pesoa Maria nian ne’ebé simu bolun atu tama iha diálogu entre Maromak no umanidade liuhusi resposta ida fiar ezemplár no obra materna ba Maromak nia Oan nia moris nu’udar ema.
3. Eskema aliansa nian, ne’ebé ezejeta A. Serra halo, basá narrasaun halo tuir modelu literáriu aliansa entre Maromak no Israel iha Foho Sinai. Defaktu iha Maria nia resposta “Ha’u mak Na’i nia atan: halo iha ha’u tuir ita nia liafuan” (Lucas 1, 38), bele nota eku fórmula ne’ebé pvu uza hodi fó ninia konsentimentu ba aliansa iha Testamentu Tuan: “Ami sei serví Na’i” no “ami sei halo buat hotu ne’ebé Jahvé dehan mai ami”. Husi pontudevista teolójiku Anusiasaun liga ba Inkarnasaun, ne’ebé konstitui mistériu prinsipál ida husi mistériu rua fiar sarani nian hamutuk ho mistériu Trindade nian.
