27 Agostu 2023
Papa Francisco nia komentáriu ba Evanjellu Domingu XXI – Tinan A, durante Angelus
Maun no biin-alin sira, ‘buongiorno’!
Ohin iha Evanjellu (kf Mt 16,13-20) Jezús husu ba dixípulu sira – pergunta furak ida: «Ema dehan siada kona-ba sé mak Ema nia Oan?» (v. 13).
Ne’e mak pergunta ida ne’ebé ita mós bele halo: saida mak ema dehan kona-ba Jezús? Baibain buat durask: ema barak haree nia nu’udar mestre boot ida, nu’udar ema espesiál ida: di’ak, justu, koerente, aten-barani… Maibé ida-ne’e to’o atu komprende sé mak nia, no liuliu to’o ba Jezús? Parese lae. Se Nia personajen ida pasadu nian de’it – hanesan ba ema sira nia tempu ne’ebé temi figura sira sita iha Evanjellu, João Batista, Moisés, Elias no profeta boot sira – sei sai de’it rekordasaun furak ida kona-ba tempu ne’ebé liu ona. No ida ne’e ba Jezús la la’o. Tanba ne’e, tuir kedas, Na’i halo ba dixípulu sira pergunta desiziva: «Maibé imi – imi! –, imi dehan ha’u sé loos?» (v. 15). Ha’u mak sé loos ba imi, oras ne’e? Jezús lakohi sai protagonista ida istória nian, maibé hakarak sai protagonista o-nia ohin nian; ha’u-nia ohin; la’ós profeta dook ida: Jezús hakarak sai Maromak ne’ebé besik!
Maun no biin-alin sira, Kristu, la’ós rekordasaun ida pasadu nian, maibé Maromak prezente nian. Se nia mak personajen istóriku de’it, imposvel atu imita nia ohin: ita sei hasoru tempu naruk liu no liuliu iha nia modelu nia oin, ne’ebé foho ida aas liu no labele to’o; ita hakarak sa’e, maibé la iha kapasidade no meiu nesesáriu sira. Jezús fali moris: ita hanoin ida-ne’e, Jezús moris, Jezús moris iha Kreda, iha mundu, Jezús akompaña ita, Jezús iha ita-nia sorin, oferese mai ita ninia Liafuan, oferese mai ita nia grasa, ne’ebé leno no fó kbiit iha dalan: Nia, gia espesialista no matenek, haksolok atu akompaña ita iha dalan sira difisil liu no iha subida meik sira.
Maun no biin-alin sira, iha salan moris nian ita la mesak, basá Kristu hamutuk ho ita, Kristu tulun ita atu la’o, hanesan Nia halo ho Pedro no dixípulu sira seluk. Pedro duni, iha Evanjellu ohin nia, komprende ida-ne’e no tanba grasa nia rekoñese Jezús «Kristu, Maromak moris nia Oan» (v. 16): “Ita mak Kristu, Ita mak Maromak moris Oan”, Pedro dehan; la’ós personajen ida pasadu nian, maibé Kristu, katak Mesias, ida-ne’ebé ema hein; la’ós eroi matebian ida, maibé Maromak moris nia Oan, halo an ba ema no mai atu partilla ksolok no difikuldade sira ita-nia dalan nian. Ita keta dezanima se dalaruma moris sarani nia tutun parese aas liu no dalan subida meik. Ita hateke ba Jezús, nafatin; ita hateke ba Jezús ne’ebé la’o iha ita-nia sorin, ne’ebé simu ita-nia frajilidade sira, partilla ita-nia esforsu sira no taun iha ita-nia kabás fraku sira ninia liman firme no delikadu. Ho Nia besik, ita mós lolo liman ba malu no hafoun konfiansa: ho Jezús buat ne’ebé imposivel bainhira mesak la’ós ona nune’e, ho Jezús ita bele bá oin!
Ohin di’ak atu repete pergunta desiziva, ne’ebé sai husi nia ibun: «Imi dehan ha’u sé loos?» (kf v. 15). Ó – Jezús dehan ba ó – ó, dehan ha’u sé loos? Ita rona Jezús nia lian ne’ebé husu ida-ne’e mai ita. Ho liafuan seluk: sé mak Jezús mai ha’u? Personajen boot ida, pontu referénsia nian ida, modelu ida labele to’o bá? Ka Nia mak Maromak Oan, ne’ebé la’o iha ha’u-nia sorin, ne’ebé bele lori ha’u to’o iha santidad enia tutun, iha-ne’ebé mesak ha’u la konsege to’o? Jezús mak tebes duni moris iha ha’u-ni amoris, Jezús moris ho ha’u? Nia mak ha’u-nia Na’i? Ha’u entrega an ba Nia iha momentu sira difikuldade nian? Ha’u kuda ninia prezensa liuhusi Liafuan, liuhusi Sakramentu sira? Ha’u husik Nia gia ha’u, hamutuk ho ha’u-nia mau no bin-alin sira, iha komunidade?
Maria, Ina dalan nian, tulun ita atu rona nia Oan moris no prezente iha ita-nia sorin.
