Papa Francisco nia lia-menon molok harohan Angelus, 25 Jullu 2021.
Maun no biin-alin sira, bondia!
Evanjellu Liturjia domingu ne’e nian haktuir epizódiu famozu multiplikasaun paun no ikan nian, atu Jezús hodi fó han ema besik rihun lima ne’ebé bá no rona Nia (kf Jo 6,1-15). Interesante haree oinsá milagre ne’e akontese: Jezús la kria paun no ikan husi buat mamuk, lae, maibé Nia halo husi buat nee’bé nia dixípulu sira lori ba Nia. Sira ida dehan ba Nia: «Iha-ne’e iha labarik ida ne’ebé iha paun sevada fuan lima no ikan rua; maibé buat ne’e sá loos ba ema barak?» (v. 9). Uitoan, la vale ida, maibé ba Jezús ne’e natón.
Ita buka tau ita-nia an iha labarik ne’e nia fatin. Dixípulu sira husu ba nia atu fahe buat ne’ebé nia iha atu han. Parese proposta ne’ebé la tama iha ulun, liután, la justu. Tanba sá hasai husi ema ida, liután labarik ida, buat ne’ebé nia lori husi uma no nia iha direitu atu rai ba nia? Tanba sá hasai husi ema ida buat ne’ebé maski oinsá bá la to’o atu fó han ba ema hotu? Umanamente ne’e la tama iha lójika. Maibé ba Maromak lae. Iha kontráriu, hodi don gratuitu ki’ik-oan ne’em no eróiku, Jezús bele fó han ba ema hotu. Ne’e maak hanorin boot ida mai ita. Dehan mai ita katak Na’i bele halo barak liután husi buat uitoan ne’ebé ita tau ba Ninia dispozisaun. Furak atu husu loroloron: “Ohin saida mak ha’u lori ba Jezúss?”. Nia bele halo barak liu ho ita-nia orasaun ida, ho ita-nia jestu ida karidade nian ba ema seluk, ho mós ita-nia mizéria ida entrega ba Ninia mizerkórdia. Lori ba Jezús, ita-nia buat ki’ik, no Nia halo milagre sira. Maromak gosta atua nune’e: Nia halo buat boot husi buat ki’ik sira, husi buat gratuitu sira.
Personajen boot hotu Bíblia nian – husi Abraun to’o Maria to’o labarik ohin nian – hatudu mai ita lójika ki’ik-oan nian no don nian. Lójika don nian oinseluk husi ita-nian. Ita buka atu akumula no aumenta buat ne’ebé ita iha; Jezús fali husu atu fó, atu diminui. Ita gosta tau tan, ita gosta adisaun; ba Jezús nia gosta subtrasaun, hasai buat ruma atu fí ba ema seluk. Ita hakarak multiplika mai ita; Jezús apresia bainhira ita fahe ho ema seluk. Kuriozu katak iha narrasaun multiplikasaun paun nian prezente iha Evanjellu sira nunka mosu verbu “multiplika”. Maibé, verbu sira ne’ebé uza mak ida sinál kontráriu: “silu”, “fó”, “fahe” (kf v. 11; Mt 14,19; Mc 6,41; Lc 9,16). Maibé la uza verbu “multiplika”. Milagre loos nian, Jezús dehan. La’ós mulitplikasaun ne’ebé prodús loko-an no podér, maibé divizaun, partilla,mak haboot domin no permite atu Maromak halo milagre. Ita koko partilla liután, ita koko dalan ida-me’e, ne’ebé Jezúss hanorin mai ita.
Ohin mós multiplika soin sira la rezolve problema sira se laiha partilla ne’ebé justu. Ha’u hanoin kona-ba trajédia hamlaha nian, ne’ebé kona ho modu partikulár sira ne’ebé ki’ik liu. Kalkula tiha ona – ofisialmente – katak lorloron iha mundu besik labarik rihun hitu tinan lima ba kraik ne’ebé mate tan motivu liga ho malnutrisaun nian, tanba sira la iha buat nesesáriu atu moris. Hasoru eskándalu sira hanesan ida-ne’e Jezús dirije mai ita konvite ida, konvite ida hanesan ho ida ne’ebé provavelmente labarik Evanjellu nian simu, ne’ebé la iha naran no iha ne’ebé ita hotu bele haree ita-nia an iha nia: “Aten-brani bá, fó buat uitoan ne’ebé ó iha, ó-nia talentu sira, no ó-nia soin sira, tau ba Jezús no maun-alin sira-nia dispozisaun. Keta ta’uk, buat ida sei la lakon, basá, se ó fahe, Maromak multiplika. Duni sai tiha sentimentu falsu katak ó labele, konfia bá. Fiar iha domin, fiar iha podér servisu nian, fiar iha firsa gratuidade nian”.
Atu Virjen Maria, ne’ebé hatán “Sim” ba proposta novidade husi Maromak, tulun ita loke fuan ba Na’i nia konvite sira no ba ema seluk nia nesesidade sira.
