Papa Francisco iha Angelus 27 Setembru 2020
Maun no biin-alin sira,
iha ha’u-nia rain dehan: “Ba tempu aat oin di’ak”. Ho “oin di’’ak” ne’e ha’u dehan: bondia!
Ho ninia pregasaun kona-ba Maromak nia Reinu, Jezús ba kontra relijiozidade ida ne’ebé la envolve vida umana, la interpela konxiénsia no responsabilidade iha di’ak no aat nia oin. Nia hatudu mós ho ai-knanoik oan na’in rua nian, ne’ebé propoin iha Evanjellu Mateus nian (kf 21,28-32). Ba aman nia konvite atu serbisu iha to’os-uvas, oan dahuluk hatán ho modu impulsivu “lae, ha’u la bá”, maibé hafoin nia arrepende no bá; ida daruak fali, hatán kedas “di’ak, di’ak papá”, iha realidade nia la halo, nia la bá. Obediénsia la konsiste iha dehan “sim” ka “lae”, maibé sempre iha asaun, kultiva to’os-uvas, realiza Maromak nia Reinu, halo di’ak. Ho ezemplu simples ida-ne’e, Jezús hakarak supera relijiaun ida haree de’it nu’udar prátika esteriór no hahalok toman nian, ne’ebé la iha impaktu ba ema nia moris no atitude sira, relijiozidade superfisiál, “rituál” de’it, iha liafuan ninia sentidu aat.
Espoenti sira relijiozidade “hatudu oin” nian ida-ne’e, iha tempu ne’ebá mak «ulun sira saserdote nian no katuas sira povu nian» (Mt 21,23) ne’ebé, tuir Na’i nia adverténsia, iha Maromak nia Reinu, ema publikanu no prostituta sira sei hakatak liu fali sira (kf v. 31). Jezús dehan ba sira: “ema publikanu no feto moris aat sira sei la’o uluk imi ba Reinu Lalehan”. Afirmasaun ida-ne’e labele halo ita hanoin katak sira ne’ebé la tuir Na’i nia ukun-fuan halo di’ak, sira ne’ebé la tuir morál, no dehan: «Oin nusá karik bá mós, ema sira ne’ebé ba Uma-Kreda aat liu fali ita!». Lae, Jezús nia hanorin la’ós ida-ne’e. Jezús la hatudu publikanu no prostituta sira nu’udar modelu moris nian, maibé nu’udar “privilejiadu sira Grasa nian”. No ha’u hakarak subliña liafuan “grasa” ida-ne’e, grasa, tanba konversaun mak nafatin grasa ida. Grasa ida Maromak oferese ba ema hotu ne’ebé loke an no konverte ba Nia. Defaktu ema sira-ne’e, hodi rona ninia pregasaun, arrepende no muda moris. Ita hanoin ba Mateus, porezemplu, S. Mateus, nia publikanu ida, traidór pátria nian ida.
Iha Evanjellu ohin nian, ida-ne’ebé halo figura di’ak mak oan dahuluk, la’ós tanba nia dehan «lae» ba nia aman, maibé depoizde “lae” nia konverte iha “sim”, nia arrepende. Maromak iha pasiénsia ho ita ida-idak: nia la kole, la deziste depoizde ita-nia «lae»; nia husik ita livre atu hadook an mós husi Nia no atu halo erru. Maravillozu hanoin kona-ba Maromak nia pasiénsia! Oinsá Na’i hein nafatin ita; nafatin iha ita-nia sorin atu tulun ita; maibé respeita ita-nia liberdade. No hein ho laran-taridu ita-nia “sim”, atu simu hikas ita iha ninia liman sira aman nian no hakonu ita ho ninia mizerikórdia lahó limite. Fiar iha Maromak husu atu hafoun loroloron hilin di’ak nian liufali aat, hilin lia-loos liufali lia-bosok, hilin domin nian ba maluk liufali egoízmu. Ema ne’ebé konverte an ba hilin ne’e, depoizde esperimenta salan, sei hetan fatin dahuluk iha Reinu Lalehan, iha-ne’e, iha ksolok ba ema maksalak ida ne’ebé konverte liufali ba ema justu na’in sianulu-resin-sia (kf Lc 15,7).
Maibé konversaun, mudansa fuan nian mak prosesu ida, prosesu ida ne’ebé purifika ita husi kulit toos morál nian. No dalaruma prosesu ida ne’ebé haterus, tanba la iha dalan ba santidade lahó renúnsia ruma no lahó luta espirituál. Luta ba di’ak, luta atu la monu iha tentasaun, husi ita-nia parte halo buat ne’ebé ita bele, atu to’o iha dame no ksolok Rahun-Di’ak sira-nian. Evanjellu ohin nian fó hanoin modu moris sarani nian, ne’ebé la’ós de’it mehi no aspirasaun sira , maibé empeñu konkretu, atu loke an nafatin ba Maromak nia vontade no ba domin ba maun-alin sira. Maibé ida-ne’e, empeñu ki’ik-oan ida mós, ita labele halo lahó grasa. Konversaun mak grasa ida ne’ebé ita tenke husu nafatin: “Na’i haraik mai ha’u grasa atu sai di’ak liután. Haraik mai ha’u grasa atu sai sarani di’ak”.
Maria Santíssima tulun ita sai dosil ba Espíritu Santu nia asaun. Nia mak halo nabeen fuan toos sira no dispoin ba arrependimentu, atu hetan moris no salvasaun ne’ebé Jezús promete.
