Katekeze 31 – Meditasaun
PAPA FRANCISCO NIA KATEKEZE – 28 Abríl 2021
Maun no biin-alin sira, bondia!
Ohin ita ko’alia kona-ba forma orasaun katak meditasaun. Ba sarani ida “medita” katak buka sínteze ida: signifika tau an iha pájina boot Revelasaun nia oin atu koko halo sai ita-nian, hodi asume nia kompletamente. No ema sarani, depoizde rona Maromak nia Liafuan, la rai nia taka metin iha an rasik, basá Liafuan ne’e tenke hasoru ho «livru seluk», ne’ebé Katesizmu hanaran «ida moris nian» (kf Catechismo della Chiesa Cattolica, 2706). Ida-ne’e mak ita haka’as an atu halo bainhira ita medita Liafuan.
Prátika meditasaun nian simu atensaun boot iha tinan sira-ne’e. La’ós sarani sira de’it mak ko’alia kona-ba nia: eziste prátika meditativa ida iha relijiaun hotu iha mundu. Maibé ne’e atividade ida ne’ebé habelar mós entre ema sira ne’ebé la iha vizaun relijioza moris nian. Ita hotu iha nesesidade atu medita, reflete, deskobre an rasik, ne’e dinámika umana ida. Liuliu iha mundu osidentál kaan-teen buka meditasaun tanba reprezenta barreira aas ida kontra estresse loroloron nan no mamamuk ne’ebé habelar iha fatin hotu. Ida-ne’e mak imajen foin-sa’e sira no adultu sira tur iha rekollimentu, iha silénsiu, ho matan sira ne’ebé taka… Maibé ita bele husu: ema sira-ne’e halo saida? Sira medita. Ne’e mak fenómenu atu hateke ho favór: defaktu ita la moris atu halai kontinuamente, iha vida interiór ne’ebé labele sama beibeik. Ne’e duni, medita mak nesesidade ema hotu nian. Medita, bele dehan, hanesan para no halo respiru ida iha vida.
Maibé ita konxiente katak liafuan ne’e, bainhira aseita iha kontestu kristaun, asume espisifisidade ida ne’ebé labele halakon. Medita mak dimensaun umana nesesária ida, maib´emedita iha kontestu kristaun hakat liu ne’e: nia mak dimensaun ida ne’ebé labele halakon. Odamatan boot husi ne’ebé liu batizadu ida nia orasaun – ita fó hanoin hikasfali – mak Jezús Kristu. Ba ema sarani meditasaun tama husi Jezús Kristu nia odamatan. Prátika mediatasaun nian mós liu iha dalan ida-ne’e. No ema sarani, bainhira harohan, la hakarak transparénsia totál an rasik nian, la ba buka núkleu profundu nia an rasik nian. Ida-ne’e lejítimu, maibé ema sarani buka buat seluk. Ema sarani nia orasaun mak uluknanai enkontru ho Ida Seluk, ho Ida Seluk maibé ho I boot: enkontru tranxendente ho Maromak. Se esperiénsia ida orasaun nian haraik dame interiór, eh domíniu ita an rasik nian, eh klareza kona-ba alan atu foti, rezultadu sira-ne’e mak, bele dehan, efeitu kolaterál grasa orasaun kristán nian ne’ebé enkontru ho Jezús, katak medita mak bá hasoru Jezús, ho fraze eh liafuan ida husi Sagrada Eskritura ne’ebé gia ita.
Liafuan “meditasaun” iha istória nia lala’ok hetan signifikadu oioin. Iha kristianizmu nia laran mós nia refere ba esperiénsia espirituál lahanesan. Maski nune’e, bele trasa liña komún ruma, no kona-ba ne’e ita nafatin simu tulun husi Katesizmu, ne’ebé dehan nune’e: «Métodu sira meditasaun nian iha barak hanesan mós mestre espirituál sira. […] Maibé métodu ida mak matadalan de’it; importante mak avansa, ho Espíritu Santu, dalan ida mesak orasaun nian: Kristu Jezús» (n. 2707). No iha-ne’e hatudu nu’udar maluk dalan nian, ida ne’ebé gia ita: Espíritu Santu. Lahó Espíritu Santu labele iha meditasaun kristán. Nia mak gia ita ba enkontru ho Jezús. Jezús dehan mai ita: “Ha’u sei haruka ba imi Espíritu Santu. Nia sei hanorin imi no esplika ba imi. “ No iha meditasaun mós, Espíritu Santu mak gia atu bá oin iha enkontru ho Jezús Kristu.
Nune’e, iha metódu meditasaun kristán barak: balun sóbriu liu, balun artikuladu liu; balun enfatiza dimensaun intelektuál ema nian, balun efetiva no emosionál. Ne’e hotu mak métodu sira. Hotu-hotu importante no hotu-hotu soi atu pratika, basá bele tulun esperiénsia fiar nian atu sai hahahok totál ema nian: la’ós de’it neon mak harohan, ema tomak mak harohan, totalidade ema nian, hanesan mós la’ós de’it sentimentu. Ema antigu sira baibain dehan katak órgaun orasaun nian mak fuan, no ho ne’e sira esplika katak ema tomak, hahú husi ninia sentru, husi fuan, mak tama iha relasaun ho Maromak, no la’ós de’it ho ninia fakuldade balun. Tanba ne’e tenke hanoin nafatin katak métodu mak lurón ida, la’ós meta ida: métodu naran de’it orasaun nian, se hakarak sai kristaun, halo parte ba sequela Christi esénsia ita-nia fiar nian. Métodu sira mak lurón sira atu hodi la’o atu hodi to’o ba enkontru ho Jezús, maibé se ó para iha lurón no hateke de’it ba lurón, ó sei la hetan Jezús. Ó halo lurón nu’udar maromak ida, maibé lurón mak meiu atu lori ó ba Jezús. Katesizmu espesifika: «Meditasaun tau hanoin, imajinasaun, emosaun no hakaran iha asaun. Mobilizasaun ida-ne’e nesesária atu hakle’an konviksaun fiar nian, hamosu konversaun fuan nian no reforsa vontade atu tuir Kristu. Orasaun kristán, nia preferénsia mak para atu medita “Kristu nia mistériu sira”» (n. 2708).
Ne’e duni, ne’e mak grasa orasaun kristán nian: Kristu la dook, maibé nafatin iha relasaun ho ita. La iha aspetu ninia pesoa divinu-umana ne’ebé labele sai mai ita fatin salvasaun no ksolok nian. Momentu ida-idak Jezús nia moris iha rai, liuhusi grasa orasaun nian, bele sai mai ita kontemporáneu, tanba Espíritu Santu, nu’udar gia. Maibé imi hatene katak labele harohan lahó gia Espíritu Santu nia gia. Nia mak gia ita! No tanba Espíritu Santu, mak ita mós sai prezente iha mota Jordaun, bainhira Jezús tama iha laran atu simu batizmu. Ita mós tur iha meza iha festa Kaná nian, bainhira Jezús haraik tua di’ak liu ba kaben-nain sira nia ksolok, katak Espíritu Santu ne’ebé liga ita Kristu nia vida nia mistériu sira-ne’e tanba iha kontemplasaun Jezús nian ita halo esperiénsia orasaun nian atu sai metin liután ho Nia. Ita mós asiste ho maravilla ba milagre isn-di’ak rihun-rihun ne’ebé Mestre halo. Ita foti Evanjellu, ita halo meditasaun kona-ba mistériu sira Evanjellu nian no Espíritu gia ita atu sai prezente iha-ne’ebá. No iha orasaun – bainhira ita harohan – ita hotu sai hanesna ema moras-lepra ne’ebé hetan purifikasaun, matan-delek Bartimeu ne’ebé haree hikasfali, Lázaro ne’ebé sai husi rate… Ita mós hetan kura iha orasaun hanesan matan-delek Bartimeu, ida seluk, moras-lepra…. Ita mós moris-hi’as, hanesna Lázaro, tanba orasaun meditasaun nian ne’ebé Espíritu Santu mak gia, lori ita atu esperimenta hikasfali mistériu sira Kristu nia moris nian no hasoru malu ho Kristu no dehan, ho ema matan-delek: “Na’i, sadia ha;u! Sadia ha’u”- “No ó hakarak saida?” – “Haree, tama iha diálogu ne’e”. No meditasaun kristán, ho Espíritu ne’ebé gia lori ba diálogu ho Jezús ida-ne’e. La iha pájina iha Evanjellu iha-ne’ebé la iha fatin mai ita. Medita, mai ita sarani sira, mak modu ida hasoru Jezús, No hodi nune’e, hodi nune’e de’it, atu hetan hikasfali ita nia an rasik. No ida-ne’e la’ós taka iha an rasik, lae; la’o ba Jezús no iha Jezús hetan an rasik, kura husi Nia, moris hi’as, forte tanba Jezús nia grasa. No hasoru Jezús, ema hotu nia makso’ik, ha’u-nian mós. No ida-ne’e tanba Espíritu Santu nia gia.
