Papa Francisco nia lia-menon molok harohan Angelus, 3 Outubru 2021.
Maun no biin-alin sira, bondia!
Iha Evanjellu Liturjia ohin nian, ita haree Jezús nia reasaun ida ne’ebé la’ós baibain nian: nia hirus. No buat ne’ebé halo ita hakfodak mak ninia hirus la’ós tanba farizeu sira ne’ebé tau nia iha prova ho pergunta kona-ba divórsiu ne’e lejítimu ka lae, maibé husi ninia dixípulu sira, atu proteje sira husi ema ema ne’ebé hale’u nia, sira siak labarik balun ne’ebé ema lori ba Jezús. Ho liafuan seluk, Na’i la horis ho sira ne’ebé diskute ho Nia, maibé ho ida-ne’ebé, atu hasai nia husi kolen, hadook husi Nia labarik sira. Tanba sá? Ne’e pergunta furak ida: tanba sá Na’i halo ida ne’e?
Ita hanoin hikas fali – iha Evanjellu domingu rua liubá – katak Jezús, halo jestu ida atu hakohak labarik ida, Nia identifika an ho ki’ik sira:Nia hanorin katak ki’ik-oan sira, katak sira ne’ebé depende husi ema seluk, ne’ebé iha nesesidade no labele selu, mak tenke serví uluk )kf Mc 9,35-37). Ema ne’ebé buka Maromak hetan Nia iha ki’ik sira, iha sira ne’ebé presiza: presiza la’ós de’it rikusoin, maibé kura no konfortu, hanesan ema moras sira, sira ne’ebé ema hatún, prijioneiru sira, imigrante sira, dadur sira. Iha-ne’ebá Nia prezente. Tanba ne’e mak Jezús hirus: ofensa hotu hasoru ki’ik-oan ida, kiak ida, labarik ida, defende-laek ida, halo ba Nia.
Ohin Na’i foti hikas hanorin ne’e nno kompleta. Defaktu Nia aumenta: «Ema ne’ebé la simu Maromak nia Reinu hanesan labarik ida, la tama iha Reinu ne’e» (Mc 10,15). Ne’e mak novidade: dixípulu la’ós de’it tenke serví ki’ik sira, maibé rekoñese nia an nu’udar ki’ik-oan. No ita ida-idak, rekoñese an nu’udar ki’ik iha Maromak nia oin? Mai ita hanoin kona-ba ne’e, sei tulun ita. Hatene an nu’udar ki’ik-oan, hatene katak presiza salvasaun, indispensavel atu simu Na’i. Ne’e mak ain-hakat dahuluk atu loke an ba Nia. Maibé, dalabarak, ita haluha kona-ba ne’e. iHa prosperidade, iha moris di’ak, ita iha iluzaun katak ita auto-sufiente, natón ba an rasik, la presiza Maromak. Maun no biin-alin sira, ne’e lia-bosk ida, basá ita ida-idak ema ne’ebé presiza, ki’i-oan ida. Ita tenke buka ita-nia an ki’ik nian no rekoñese. No iha-ne’ebá ita hetan Jezús.
Iha moris rekoñese an nu’udar ki’ik mak pontu hahú nian atu sai boot. Se ita hanoin, ita sai boot la’ós tan susesu no ba sasán sira ne’ebé ita iha, maibé liuliu iha momentu luta no frajilidade nian. Iha-ne’ebá, iha nesesidade, ita sai tasak; iha-ne’ebá ita loke fuan ba Maromak, ba ema seluk, ba sentidu moris nia. Ita loke matan ba ema seluk. Ita loke matan, bainhira ita ki’ik, ba sentidu loos moris nian. Bainhira ita sente ki’ik iha probelma ida nia oin, ki’ik iha krús ida nia oin moras ida, bainhira ita koko susar no solidaun, ita keta lakon korajen. Máskara superfisialidade nian monu daudaun no mosu ita-nia frajilidade radikál: ne’e mak ita-nia baze komún, ita-nia rikusoin, basá ho Maromak frajilidade sira la’ós obstákulu, maibé oportunidade. Orasaun furak ida mak ida-ne’e: “Na’i, haree mai ha’u-nia frajilidade sira…” no halo lista iha nia oin. Ida-ne’e atitude di’ak ida iha Maromak nia oin.
Defaktu, iha frajilidade mak ita deskobre oinsá Maromak tau matan mai ita. Evanjellu ohin nian dehan katak Jezús laran mamar liu ho ki’ik-oan sira: «kous sira, haraik bensan ba sira, hodi tau liman ba sira» (v. 16). Adversidade sira, situasaun sira ne’ebé hatudu ita-nia frajilidade sira mak okaziaun privilejiadu atu halo esperiénsia nia domin nian. Ema ne’ebé harohan ho perseveransa hatene di’ak ida-ne’e: iha momentu nakukun eh soliduan nian, Maromak nia laran-mamar sai prezente liután. Hanihira ita ki’ik, ita sente liután Maromak nia laran-mamar. Laran-mamar ida-ne’e fó dame mai ita, laran-mamar ida-ne’e halo ita sai boot, tanba Maromak hakbesik mai ita tuir nia modu, katak prosimidade, kompaixaun no laran-mamar. No bainhira ita sente an folin laek, ba motivu naran de’it, Na’i hakbesik an liután, ita senteNia besik liután. Nia haraik dame mai ita, halo ita sai boot. Iha orasaun Na’i hakohak ita, hanesan papá ida ho nia oan. Nune’e ita sai boot: la’ós iha pretensaun mai husi iluzaun kona-ba ita-nia autosufisiénsia – ida-ne’e la halo ema ida sai boot – maibé iha fortaleza atu tai ita-nia esperansa hotu iha Aman. Hanesan ki’ik-oan sira halo, sira halo nune’e.
Ohin ita husu ba Virjen Maria grasa boot liu, ida ki’ik nian: sai labarik sira ne’ebé konfia iha Aman, ho serteza katak Nia la kuran atu tau matan mai ita.
