Papa Francisco nia lia-menon molok harohan Angelus Domingu V Kuarezma nian
Maun no biin-alin sira, ‘ buongiorno!
Ohin, Domingu V Kuarezma nian, Evanjellu aprezenta mai ita Lázaro nia moris-hi’as (kf Jo 11,1-45). Ne’e mak milagre ikus Jezús nian haktuir molok Páskua: nia belun Lázaro nia moris-hi’as. Lázaro mak belun ne’ebé Jezús hadomi, ne’ebé Nia hatene besik mate; nia halo viajen, maibé to;o iha nia uma loron haat depoizde ema hakoi, bainhira esperansa hotu lakon ona. Ninia prezensa halakan hikasfali konfiansa uitoan iha nia feton Marta no Maria nia fuan (kf vv. 22.27). Sira, maski iha terus laran. Kaer metin naroman ne’e, esperansa ki’ik-oan ne’e. No Jezús konvida sira atu iha fiar no husu atu loke rate. Hafoin Nia harohan ba Aman no hakilar ba Lázaro: «Sai mai li’ur!» (v. 43). No nia moris fali no sai. Ne’e mak milagre, nune’e, simples.
Mensajen klaru: Jezús fó moris bainhira parese la iha ona esperansa mós. Akontese, dalaruma, ita sente laiha esperansa – ba hotu akontese ida-ne’e –, ka hasoru ema sira ne’ebé para atu hein, fuan moras tanba halo esperiénsia aat liu, fuan kanek labele tanona hein. Ba lutu be’ebé halo terus, moras ida, deziluzaun forte ida, ba sala ida ema halo hasoru, ka traisaun, ba erru boot ida… sira para atu hein. Dalaruma ita sente ema ruma dehan: “Labele ona halo buat ida!”, no taka odamatan ba esperansa hotu. Ne;e mak momentu sira iha-ne’ebé moris parese rate ida ne’ebé taka metin: buat hotu nakukun, iha sorin-sorin haree de’it mak terus no dezesperu. Milagre ohin nian dehan mai ita katak la’ós nune’e, ne’e la’ós rohan, katka iha momentu sira ne’e ita la mesak, maibé iha duni momentu sira-ne’e mak Nia beisk liu mai ita atu haraik moris mai ita. Jezús tanis: Evanjellu dehan mai it akatak Jezús, iha Lázaro nia rate nia oin nia tanis, no ohin Jezús tanis ho ita, hanesan Nia tanis ba Lázaro: iha Evanjellu repete dalarua katak nia fuan nakdedar (kf vv. 33.38) no subliña katak nia tanis (kf v. 35). No tempu hanesan Jezús konvida ita atu keta para fiar no hein, atu keta husik sentimentu negativu sira hanehan ita, ne’ebé hasai tanis. Nia hakbesik ba ita-nia rate sira no dehan mai ita, hanesan uluk: «Hasai tiha fatuk» (v. 39). Iha momentu sira ne’e ita iha sente hanesan iha fatuk ida iha laran no ida mesak ne’ebé bele hasia mak Jezús, ho nia liafuan: “Hasai tiha fatuk”.
Jezús dehan mós ida-ne’e mai ita. Hasai fatuk: terus, salan, ffrakasu sira mós, keta subar iha imi-nia laran, iha kuartu nakukun no solitáriu, taka metin. Hasai fatuk: hasai buat hotu ne’ebé iha laran. “Ah, ha’u moe”. Soe mai ha’u ho konfiansa, Na’i dehan, ha’u la eskandalizadu; No, hanesan Lázaro, Nia repete mai ita ida-idak: Vsai mai li’ur! Hamriik bá, halo fali dalan, konfia filafali! Dala hira mak, iha moirs, ita hasoru situasaun nune’e, iha situasaun ne’ebé it ala iha forsa atu hamriik fali. No Jezús “Bá, bá oin! Ha’u hamutuk ho ó”. Ha’u kaer ó-ni aliman, Jezús dehan, hanesan bainhira ki’ik-oan ó aprende atu la’o. Maun-alin doben, biin-alin doben, hasai ligadura sira ne’ebé kesi ó (kf v. 45); halo favór, keta monu ba pesimizmu ne’ebé hanehan, keta mosu ba ta’uk ne’ebé izola, keta monu ba dezánimu tan hanoin hetan esperiénsia aat sira, keta monu ba ta’uk ne’ebé paraliza. Jezús dehan mai ita: “Ha’u hakarak ó livre, ha’u hakarak ó moris, ha’u la abandona ó no ha’u hamutuk ho ó! Buat hotu nakukun, maibé ha’u hamutuk ho ó! Keta husik terus dadur ó, keta husik esperansa mate. Maun-alin, biin-alin, moris hi’as fali bá!” – “No oinsá halo?” – “Kaer ha’u-nia liman bá” Nia kaer ita-nia liman. Husik Nia hasai ó ba li’ur: Nia bele halo. Iha momentu aat sira ne’ebé akontese mai ita hotu
Maun no biin-alin sira, pasajen kapítulu 11 Evanjellu João nian, ne’ebé halo di’ak tebes atu lee, mak knananuk ida ba moris, no proklama bainhir aPáskua besik ona. Karik ita mós iha momentu ida-ne’e lori iha ita-nia fuan naha todan ruma ka sofrimentu ruma, ne’ebé parese hanehan ita; salan antigu ruma ne’ebé ita l akonsege hasia ba li’ur, hahalok naksalak ruma iha juventude; ita la hatene. Buat aat sira-ne’e tenke sai ba li’ur. No Jezús dehan: “Sai mai li’ur!”. Ne’e mak momentu atu hasai fatuk no sai atu hasoru Jezús, ne’ebé besik. Ita konsege loke fuan ba Nia no konfia ba Nia ita-nia preokupasaun sira? Ita halo ida-ne’e? Ita konsege loke rate problema sira-nian, ita bele, no hodi hateke liu nia odamatan, bá hasoru ninia roman, ka ita ta’uk? No husi ita-nia parte, hanesan lalenok ki’ik-oan Maromak nia domin nian, ita konsege leno ambiente sira ne’ebé ita moris bá ho liafuan no ho jestu sira moris nian? Ita fó sasin kona-ba Kristu nia esperansa no nia ksolok? Ita ne’ebé hotu-hotu maksalak? No ha’u hakarak mós dehan liafuan ida ba konfesór sira: maun-alin doben sira, keta haluha katak imi mós sala-na’in, no imi iha konfesionáriu la’ós atu tortura, atu perdua, no perdua hotu, hanesan Na’i perdua hotu. Maria, Inan esperansa nian, hafoun iha ita ksolok atu la sente mesak no hafoun bolun atu lori naroman iha nakukun ne’ebé hale’u ita.
