5 Agostu – Dedikasaun Bazílika Santa Maria Maggiore
Memória fakultativa
Leitura sira: Is 66,10-14c; Sal Resp. Jdt 13,18-20; Lc 1,45b-55
Bazílika Santa Maria Maggiore, mak bazílika ida husi bazílika haat Amu-Papa nian iha Roma: Bazílika San Giovanni iha Laterano, Bazílika San Pietro iha Vaticano, Bazílika San Paolo ‘fuori le mura’ no Bazílika Santa Maria Maggiore. Hanaran “Maggiore” (Boot) atu hatudu ninia pre-eminénsia ba Kreda hotu iha mundu ne’ebé dedika ba Na’i-Feto. Ninia naran liga ba kultu antigu liu ba “Madonna della Neve” (”Nossa Senhora das Neves”).
Bazílika orijinál hamriik iha sékulu IV durante Libério (352-366) nia pontifikadu no tuir tradisaun antiga ida Na’i-Feto rasik mak inspira diretamente. Sira dehan katak datu romanu ida naran Giovanni, tan ho nia feen la hetan oan, promete atu oferese ninia rikusoin sira atu hari’i uma-kreda ida dedika na Maria. Iha kalan ida entre loron 4 no 5 Agostu, Na’i-Feto mosu iha mehi ba kaben-na’in na’in rua ne’e, hodi fó sai katak milagre ida sei hatudu fatin loloos iha-ne’ebé tenke hari’I uma-kreda. Dadeersaan kazál ne’e halai ba Amu-Papa Libério, hodi deskobre katak Amu-Papa mós mehi hanesan sira. Hamutuk sira bá iha Esquilino, ne’ebé sai mutin ho neve ne’ebé tun iha tempu bailoron: Amu-Papa marka iha neve leten baliza sira bazílika ne’ebé sei hari’i, iha-ne’ebé ninia konstrusaun mai selu husi Giovanni ninia soin sira. Nune’e mak Bazílika ne’e popularmente hanaran Sancta Maria ad Nives, no mós Bazílika Liberiana.
Husi edifísiu orijinál hela mak rekordasaun pasajen rua Liber Pontificalis nian, ida uluk kona-ba Papa Libério, iha-ne’ebé afirma katak fecit basilicam nomini suo iuxta macellum Liviae (katak besik «matadouru Livia nian»), no ida seluk kona-ba Papa Sixto III, ne’ebé hanoin hikas ninia predesesór nia obra (Hic fecit basilicam sanctae Mariae, quae ab antiquis Liberii cognominabatur…).
Husi ninia parte, Sixto III (432-440) – eleitu ba Papa tinan ida depoizde Konsíliu Éfezu nian, iha-ne’ebé define dogma Maternidade Maria nian – haruka restaura no haluan bazílika, ho dedikasaun espesiál ba Na’i-Feto no ba ninia «uma foun», hatudu iha inskrisaun ida (Virgo Maria, tibi Xystus nova tecta dictavi). Nia mós mak haruka reprodús «fatuk-kuak Natividade nian» hodi hanoin Belém ninia fatuk-kuak; kona-ba ne’e, uma-kreda ida-ne’e rai relíkua ruma balada han-fatin nian iha-ne’ebé Jezús moris bá no ho modu partikulár, “Bersu Sagradu”. Husi ne’e mai naran seluk: Sancta Maria ad Praesepem.
Amu-Papa sira seluk no sarani sira nia devosaun kontribui atu haboot no kuidadu Santa Maria Maggiore nia beleza, ne’ebé ohin loron rai didi’ak íkone famoza ho títulu Salus populi romani («Povu romanu nia salvasaun»), reprezenta Na’i-Feto ho Kosok-Oan Jezús, ne’ebé tradisaun atribui ba S. Lucas nia liman. Sé mak lori íkone ba Itália? Ita hetan pista ida iha Pontifísiu Romanu (Pontificale Romano): «Papa Libério hili ilas ida venera iha oratóriu pontifísiu. Provavelmente Santa Helena, Constantino nia inan, iha sékulu IV mak lori». Ohin loron iha Itália de’it iha uma-kreda 150 ho títulu “Madonna della Neve” no iha Agostu tinan-tinan, Iha bazílika Santa Maria Maggiore, halo memória neve nian hodi hamonu ai-funan roza mutin ninia pétala sira husi kúpula nia laran durante selebrasaun litúrjika solene.
