20th Asian Liturgy Forum
Bali, Indonesia
D E K L A R A S A U N
Iha Na’i Jezús Kristu nia naran. Amen.
Ami, delegadu/a sira ba “20th Asian Liturgy Forum” husi Cambodia, Indonesia, Malaysia, Myanmar, Philippines, Taiwan, Thailand, no Timor-Leste, halibur hamutuk iha Puja Mandala, Nusa Dua, Bali, Indonesia iha Outobru 10-14, 2016 atu fahe ami-nia reflesaun no esperiénsia pastroál sira kona-ba Sakramentu Rekonsiliasaun nian. Hetan inspirasaun husi Jubileu Estraordináriu Tinan Mizerikórdia nian no S. Papa João XXIII ninia bolu ba aggiornamento (renovasaun) Kreda nia ministériu liuhusi ai-moruk mizerikórdia nian, enkontru ne’e ma kami-nia resposta ba Papa Francisco ninia dezafiu ba Kreda tomak atu nia bele sai duni Jezús Kristu ninia oin vizivel, Maromak mizerikordiozu ninia oin.
Ami haksolok atu fahe konkluzaun ruma husi ami-nia diskusaun sira ne’ebé fó hanoin hikas no hariku.
- Iha Sakramentu Rekonsiliasaun nian ita “kona Maromak ninia mizerikórdia nia grandeza” (Misericordiae Vultus, 17). Durante Tinan Jubileu Estraordináriu Mizeriikórdia nian, itarona Santu Padre nia bolun atu tau Sakramentu ne’e iha ninia papél sentrál: a) hodi hakohak arrependimentu loloos iha-ne’ebé laran moras ba salan sira halo sai kompletu ho hakaran ba konversaun; b) hodi ezame onestu an rasik nian ne’ebé lori ba konfisaun loloos salan sira-nian; c) hodi implementa hahalok peniténsia nian ne’ebé hadi’ak duni salan no hafoun moris; no d) hosi komprende no reflete kona-ba fórmula absolvisaun nian. Hodi halo dalan konversaun jenuina ho tulun sira husi elementu sira Sakramentu Rekonsiliasaun nian, kore ita husi naha sira salan nian no lori ita ba ksolok mai husi Maromak nia perdaun ne’ebé kura ita hodi halo ita sai besik liután hanesan Kristu (Kf. Ritu Peniténsia nian, Introdusaun, 6).
- Ami enkoraja atu uza Ritu Peniténsia reformada 1974 nian ba katekeze no ba selebrasaun sira Sakramentu Rekonsiliasaun nian. Iha nesesidade atu promove fórmula daruak ritu nian ne’ebé subliña dimensaun komún salan no rekonsiliasaun nian.
- Konfesór no ministru sira Maromak nia mizerikórdia nian. Ema sira ne’ebé hakbesik sira tenke esperimenta katak “Maromak buka sira, hadomi sira, no perdua sira” (Orasaun ba Jubileu Estraordináriu Mizerikórdia nian). Hodi reflete kona-ba sira-nia kondisaun sala-na’in nian, amlulik sira tenke iha ‘insight’ / matan kle’an kona-ba Maromak nia asaun mizerikórdia nian iha ema sira nia fuan no klamar sira nia dezorden. Ho estudu sériu, dixernimentu, no orasaun fervente sira sei manán koñesimentu no prudénsia nesesáriu ba ministériu ida-ne’e (kf. RP, 10; Misericordiae Vultus, 17; Papa Francisco nia liafuan ba Kleru Cuba nian).
- Kona-ba nesesidade espesiál juventude nian presiza iha kontinuidade programa formasaun nian atu habiit buat ne’ebé sira simu uluk iha sira-nia tinan formasaun nian iha edukasaun primária. Presiza fó hanoin ba sira kona-ba Maromak nia domin no prezensa, kona-ba realidade salan nian, no tentasaun ninia prezensa ne’ebé ativa nafatin. Modu kriativu liu atu selebra Sakramentu Rekonsiliasaun nia finalidade mak atu estimula dezeju atu hakbesik Sakramentu ho modu frekuente atu ba kontra influénsia aat husi digital media, presaun kolega sira-nian, no sira-nia komprensaun laloos kona-ba Sakramentu.
- Liuhusi esperiénsia edifikante no katekeze kolen-laek ne’ebé esplika ritu sira no orasaun Sakramentu Rekonsiliasaun nian iha roman teolojia nian, istória nian, no kuidadu pastorál nian ita presiza tulun sarani sira atu rekoñese sira-nia an nu’udar ema ne’ebé simu Maromak nia mizerikórdia no lori ba ema seluk. Presiza lori sira atu hafoun an iha konxiénsia salan nian hasoru sekularizmu, materializmu, individualizmu no relativizmu ninia atake. Hodi tau iha atensaun Papa Francisco ninia apelu urjente atu tau matan ba “ita-nia uma komún” presiza halo dalan ba konversaun ekolójika, hodi sai konxiente ho modu kle’an katak salan hasoru Inan Rai mak sala hasoru Kriadór, kriasaun seluk, no jerasaun abanbairua nian (kf. Laudato Si’, n.13 ).
- Katekeze kona-ba Sakramentu Rekonsiliasaun nian tenke fó émfaze kona-ba Maromak nia mizerikórdia ne’ebé bolu sala-na’in sira ba arrependimentu, natureza salan nian nu’udar realidade ne’ebé ofende Maromak no hakanek Kreda, kona-ba arrependimentu nu’udar rekoñesimentu kona-ba Maromak ninia di’ak no ofende Nia, komunidade Sarani tomak ninia papél ba salan-na’in sira-nia konversaun, no ministru nia papél nu’udar aman no bibi-atan. Presiza fó fomasaun ba katekista sira atu habiit sira nune’e bele esplika Sakramentu Rekonsiliasaun nian hodi hakohak elementu sira-ne’e hotu ho maneira ne’ebé sarani sira fasil atu kapta.
- Iha família mak ema tenke halo esperiénsia dahuluk kultiva mizerikórdia nian. Família mak komunidade ida membru sira-nian ne’ebé kanek maibé mós fatin atu membru sira esperimenta kura. Família iha papél importante atu lori sarani sira atu apresia no hakbesik Sakramentu. Eventu sira família nian hanesan batizmu, matrimóniu sira, mate, no selebrasaun sira seluk bele sai okaziaun ba família atu buka rekonsiliasaun entre sira no hakbesik ba Sakramentu. Ho haraik an ami foti família sira hotu ba grasa kura nian husi Maromak ne’ebé “hadomi ita, buka ita, hanoin ita, hatene ita, kona ita-nia fuan sira no hein ita” (kf. Papa Francisco nia mensajen iha konkluzaun Sinodu Família nian), hodi hanoin katak Nia haksolok ho ita-nia fila-hikas ba Nia.
- Maromak nia mizerikórdia hatudu mai ita ho maravilla iha Ninia Oan-Mane nia inkarnasaun. Jezús liuhusi ninia inkarnasaun hakohak kultura partikulár ida ho ninia valór sira, espresaun sira no ‘padraun’ sira. Kultura sai espresaun ida no maklorik Maromak nia mizerikórdia ne’ebé salva bainhira Kristu nia Mistériu Paskál assume nia. Kultura oioin nakonu ho linguajen no espresaun rituál sira ne’ebé aas ne’ebé bele tulun ita esperimenta, simu, no haklaken Maromak nia mizerikórdia ho modu konkretu liután. Espresaun sira-ne’e tenke inkorpora iha ita-nia selebrasaun litúrjika no katekeze kona-ba Maromak nia mizerikórdia atu hakonu ita-nia knaar evanjelizasaun nian ho forsa no efikásia (kf. Beatu Paulo VI, Evangelii Nuntiandi, 63; Papa Francisco, Evangelii Gaudium, 11).
Ami agradese ba Sua Exelénsia Rev.mo Bispu Sylvester San, Denpasar-Bali, Rev. Pe. John Rusae, kleru Indonesia nian, ho sira-nia kolaboradór/a leigu/a sira, ne’ebé ho laran-luak sai uma-na’in ba enkontru ida-ne’e.
Atu iha buat hotu glória ba Maromak.
