Papa Francisco nia lia-menon molok harohan Angelus iha 9 Jullu 2023.
Maun no biin-alin sira, ‘buongiorno!’
Ohin Evanjellu relata Jezús nia orasaun ida furak liu: «Aman, lalehan no rai nia Na’i, Ha’u hahí Ita tan Ita subar tiha buat hirak ne’e ba matenek no neon-na’in sira hodi hatudu ba ki’ik-oan sira» (Mt 11,25). Maibé Jezús ko’alia kona-ba sá loos? No hafoin, sé mak ki’ik-oan sira-ne’e, ne’ebé ba sira hatudu sai buat sira-ne’e? Ita konsentra iha buat ne’e: iha buat sira ne’ebé halo Jezús hahí Aman no ko’ik-oan sira ne’ebé hatene simu.
Buat sira ne’ebé halo Jezús hahí Aman. Molok Na’i fó hanoin kona-ba ninia obra ruma: «Matan-delek sira haree […] moras lepra sira sai moos, […] ba ema kiak sira Nia haklaken Evanjellu» (Mt 11,5), no Nia revela signifikadu ne’e, hodi dehan katak sira-ne’e mak sinál sira Maromak nia asaun iha munsu. Mensajen hatudu momoos: Maromak hatudu an hodi liberta no kura ema – ita keta haluha ida-ne’e: Maromak hatudu an hodi liberta no kura ema – no, Nia halo ida-ne’e ho domin gratuitu, domin ida ne’ebé salva. Tanba ne’e Jezús hahí Aman, basá ninia grandeza konsiste iha domin no Nia nunka li’ur husi domin. Maibé domin nia grandeza ne’e la hetan komprensaun husi ema ne’ebé hanoin nia boot no kria maromak ida tuir ninia ilas rasik: kbiit-na’in, infleksivel, vingadór. Ho liafuan seluk, ema prezuntuozu sira-ne’e la konsege simu Maromak nu’udar Aman, ema ne’ebé nakonu ho an rasik, orgullozu, preokupa de’it ho interese rasik – ema sira-ne’e prezuntuozu –, konvensidu katak sira la presiza ema ida. Jezús temi, kona-ba ne’e, makhorik sira husik sidade tolu tempu ne’ebá nian, Corazím, Betsaida no Kafaranum, iha-ne’ebé Nia halo milagre barak, maibé ninia makhorik sira indiferente ba Ninia pregasaun. Ba sira milagre sira mak eventu espetakulár de’it, serve atu halo not’isia no haboot gossip: liutiha interese lais ne’e, sira tau iha arkivu, karik atu okupa an fali ho novidade seluk momentu nian. Sira la hatene simu buat boot sira Maromak nian.
Maibé, ki’ik sira, hatene simu no Jezús hahí Aman ba sira: “Ha’u hahí Ita” – Nia dehan – tan Ita hatudu Reinu Lalehan ba ki’ik-oan sira. Nia hahí ba ema simples sira, ne’ebé iha fuan livre husi prezunsaun no husi domin ba an rasik. Ki’ik-oan sira mak sira ne’ebé, hanesan labarik sira, sente nesesidade no la’ós autosufisiente, sira nakloke ba Maromak no husik sira-nia an admira Ninia obra sira. Sira hatene lee Ninia sinál sira, admira ba milagre sira Ninia domin nian! Ha’u husu ba imi ida-idak, mai ha’u an mós: ita hatene admira Maromak nia sasán sira ka ita haree nu’udar buat sira ne’ebé liu de’it?
Maun no biin-alin sira, ita-nia moris, sei ita hanoin didi’ak, nakonu ho milagre: nakonu ho jestu sira domin nian, sinál sira husi Maromak nia laran-di’ak. Iha buat sira-ne’e nia oin, karik ita-nia fuan mós bele sai indiferente no sai toman, kuriozu ne’ebé la hatene admira, la hatene husik ita-nia an sai “impresionadu”. Fuan ida taka metin, xave metin, no la iha kapasidade atu admira. “Impresiona” mak verbu furak ida ne’ebé halo ita hanoin ba fotógrafu ida nia pelíkula. Ne’e mak atitude loos iha Maromak nia obra sira nia oin: halo fotografia ba nia obra sira iha neon, atu bele imprime iha fuan, hafoin dezenvolve iha moris, liuhusi jestu barak di’ak nian, atu Maromak-domin nia “fotografia” sai nabilan ba beibeik iha ita no liuhusi ita.
No oras-ne’e ita husu ba an rasik, ita ida-idak: iha laloran boot notísia sira-nian ne’ebé hamout ita, ha’u hatene para iha Maromak nia buat kmanek sira, sira ne’ebé Maromak halo, hanesan ohin Jezús hatudu? Ha’u husik ha’u-nia an hakfodak hanesan labarik ida, ba buat di’ak ne’ebé iha silénsiu muda mundu, eh ha’u lakon tiha ona kapasidade atu admira? No ha’u hahí Aman loroloron ba nia obra sira? Maria, ne’ebé hahí Na’i, halo ita hatene admira ninia domin no hahí Nia ho ismplisidade.
