Venilale – Liuhusi Liturjia ita hasa’e hahí ba Maromak no realiza obra santifikadora ema nian. Ne’e mak esensiál iha moris ne’e. Ita selebra buat ne’ebé ita fiar no ita moris buat ne’ebé ita selebra! Lex credendi, lex orandi, lex vivendi!
Ita Timor-oan barak mak sarani, maibé sarani “água-benta” de’it, superfisiál. Aprende doutrina atu bele simu sakramentu, hafoin moris ba oin la hatudu fiar. Tan ne’e presiza nafatin formasaun, katekeze.
Hodi la’o ho Kreda Lokál (dioseze Baucau), komunidade Madre Mazzarello, haka’as an atu kari fini ba rai liuliu ba foin-sa’e sira, husi kedas tinan 2016, liutiha “Semana Liturgia Nacional”. Tinan ne’e, hodi fó formasaun litúrjika ba aluno/a sira husi eskola sira ne’ebé iha Venilale, katólika no públika.
Haree ba ema nia dimensaun sira, ita ema la’ós de’it matéria… Ema mak relasaun, relasaun orizontál no vertikál, ho Maromak. Ema nia relasaun ho Maromak mak buat ida konstitusionál, umanu liu… Hori uluk kedas ema buka liga eh kesi nia an ho Maromak. Ho ne’e liafuan “religião” mai husi lia-latin “re-ligere”, buka ligasaun ho sobrenaturál, tranxendente. Molok Jezús Kristu, ema buka iha nakukun, maibé ho Kristu nia Inkarnasaun no Redensaun, ita hatene Maromak loos. No Kristu nia redensaun la’ós de’it istóriku tinan 2000 liubá. Kristu nia redensaun sai atuál ohin liuhusi liturjia, liuhusi sakramentu sira.
Iha Compêndio do Catecismo da Igreja Católica n. 218, iha pergunta kona-ba saida mak liturjia hatán nune’e: “Liturjia mak selebrasaun Kristu nia mistériu no ho modu partikulár Ninia Mistériu paskál. Iha nia liuhusi ezersísiu ofísiu saserdotál Jezús Kristu nian, liturjia manifesta hodi sinál sira no realiza 
ema nia santifikasaun. Kristu nia Korpu místiku mak oferese kultu públiku ne’ebé tenke hasae ba Maromak, katak, husi nia ulun no nia membru sira”.
Papa Bento XVI iha Ezortasaun Apostólika pós-sinodál “Sacramentum caritatis” n. 14 fó hanoin: “Tanba iha Eukaristia halo sai prezente Kristu nia sakrífisiu redentór, uluknanai ita tenke rekoñese katak Eukaristia iha influxu kauzál iha Kreda rasik nia orijen. Eukaristia mak Kristu ne’ebé saran An mai ita, hodi kontinua edifika ita nu’udar Ninia Isin. Tanba ne’e, iha sirkularidade sujestiva entre Eukaristia ne’ebé edifika Kreda no Kreda rasik ne’ebé halo Eukaristia, kauzalidade primária esprime iha nia primeira fórmula: Kreda bele selebra no adora Kristu nia mistériu prezente iha Eukaristia, tanba Kristu mak uluknanai saran An ba nia iha sakrifísiu Krús nian. Posibilidade ne’ebé Kreda iha atu halo Eukaristia iha nia abut tomak iha doasaun ne’ebé Jezús halo ho nia An rasik”.
Ba razaun sira haktuir iha leten, mak formasaun hotu tinan ne’e foka iha selebrasaun litúrjika, liuliu Santa Missa. Formasaun hala’o iha loron sábadu sira iha fulan Setembru no sei kontinua iha Outubru nia laran.
