Papa Francisco nia lia-menon molok harohan Angelus, 26 Juñu 2022.
Maun no biin-alin doben sira, buongiorno!
Evanjellu Liturjia Domingu ne’e nian ko’alia mai ita kona-ba virajen ida. Dehan nune’e: «Wainhira tempu atu husik rai ne’e besik daudaun ona, Jezús, hodi hakarak, hahú la’o ba Jerusalém» (Lc 9,51). Nune’e mak hahú “viajen boot: ba sidade santa, ne’ebé husu desizaun espesiál tanba ikus nian. Dixípulu sira, nakonu ho entuziazmu maibé sei mundanu liu, mehi katak Mestre bá hasoru triunfu; Jezús fali hatene katak iha Jerusalém hein rejeisaun no mate (kf Lc 9,22.43b-45); Nia hatene katak nia tenke terus maka’as; no buat ne’e ezije desizaun firme ida. Nune’e Jezús bá Jerusalém ho ain-hakat desididu. Desizaun hanesan mak ita tenke foti, se ita hakarak sai Jezús nia dixípulu sira. Konsiste iha saida loos desizaun ida-ne’e? Tanba ita tenke sai dixípulu Jezús nian ho sériu, la’ós – hanesan ferik ida ha’u koñese dehan – “sarani sira ho bee kór-de-roza”. Lae! Sarani desididu. No epizódiu ne’ebé Evanjelista Lucas haktuir kedas tulun atu ita komprende.
Bainhira sira iha dalan, knua Samaritanu sira-nian, hatene tiha katak Jezús ba Jerusalém – ne’ebé sidade inimigu ida –, sira la simu Nia. Apóstolu Tiago no João, ho laran hirus, sujere ba Jezús atu kastiga ema sira ne’e hodi halo ahi tun husi lalehan. Jezús la’ós de’it la aseita proposta ida-ne’e, maibé haksiak maun-alin na’in rua ne’e, Sira hakarak envolve Nia iha dezeju vingansa nian no Nia la simu (kf vv. 52-55). “Ahi” ne’ebé Nia mai atu lori iha rai mak ahi seluk ida (kf Lc 12,49) ida Domin mizerikordiozu Aman nian. No atu halo ahi ne’e sai boot presiz apasiénsia, presiza konstánsia, presiza espíritu penitensiál.
Tiago no João fali husik raan-nakali domina sira. No ida-ne’e akontese mós mai ita, bainhira, maski halo di’ak, karik ho sakrifísiu, envezde akollimentu ita hetan odamatan taka metin. Entaun hirus: ita até hakarak envolve Maromak rasik, hodi ameasa ho kastigu husi lalehan, Jezús fali tuir dalan seluk, la’ós dalan hirus nian, maibé ida desizaun firme atu bá oin, ne’ebé, dook husi hahalok toos, implika kalma, pasiénsia, kapasidade atu tahan, maski la hamenus uitoan de’it empeñu atu halo di’ak. Modu atu hala’o ida ne’e la hatudu frakeza maibé, iha kontráriu, forsa interiór boot ida, Husik atu hirus domina iha opozisaun ne’e fasil, instintivu. Buat ne’ebé difisil mak domina an, hodi halo hanesan Jezús ne’ebé – Evanjellu dehan – hahú «la’o ba knua seluk» (v. 56). Ida-ne’e signifka katak, bainhira ita hetan dalan taka nian, ita tenke bá halo di’ak iha fatin seluk, hodi la fó sala. Nune’e mak Jezús tulun ita atu sai ema hakmatek, haksolok ho di’ak ne’ebé halo no la buka aprovasaun umana sira.
Oras ne’e ita husu: ita iha pontu ida-ne’ebé ona? Ita iha ona iha-ne’ebé? Iha opozisaun sira nia oin, inkomprensaun sira, ita dirije ba Na’i, ita husu ninia firmeza iha hala’o buat di’ak? Eh ita buka konfirmasaun iha aplauzu sira, to’o sai toos no rai hirus bainhira ita la sente: Dala hira mak, ho modu konxiente ita buka aplauzu sira, ema seluk nia aprovasaun sira? Ita halo buat ne’e ba aplauzu. Lae, la di’ak. Ita tenke halo di’ak ba servisu no la buka aplauzu sira. Dalaruma ita hanoin katak ita-nia fervór depende ba sentidu justisa nian ba kauza di’ak ida, maibé loloos dalabarak tanba orgullu, hamutuk ho frakeza, laran hirus no lakon pasiénsia. Nune’e ita husu forsa husi Jezús atu sai hanesan Nia, atu tuir Nia ho desizaun firme iha dalan servisu nian. Atu la sai vingativu, atu la sai intolerante bainhira mosu difikuldade sira, bainhira ita fó buat hotu ba di’ak maibé ema seluk la komprende, maibé deskualifika ita. Lae, silénsiu no bá oin.
Atu Virjen Maria tulun ita halo sai ita-nia desizaun firme atu hale iha domin to’o rohan.
