Papa Francisco nia lia-menon molok harohan Angelus, 14 Agostu 2022.
Maun no biin-alin sira, buongiorno!
Iha Evanjellu liturjia ohin nian iha Jezús nia espresaun ida ne’ebé kona ita no interrroga ita. Enkuantu nia iha dalan ho nia dixípulu sira, Nia dehan: «Ha’u mai atu lori ahi iha rai no oinsá ha’u hakarak atu nia lakan ona!» (Lc 12,49). Kona-ba ahi ida-ne’ebé loos mak nia ko’alia ne’e? No sá loos signifikadu ne’ebé liafuan sira-ne’e iha mai ita ohin, ahi ne’ebé Jezús lori mai?
Hanesan ita hatene, Jezús mai lori Evanjellu iha mundu, katak liafoun di’ak kona-ba Maromak nia domin mai ita ida-idak. Ne’e duni Nia dehan hela mai ita katak Evanjellu mak hanesan ahi ida, ne’e mak mensajen ida ne’ebé, bainhira esplode iha istória, sunu ekuilíbriu tuan sira moris nian, dezafia atu sai husi individualizmu, dezafia atu manán egoímu, dezafia atu hakat husi moris-atan salan nian no mate nian ba moris foun Resusitadu nian, Jezús moris-hi’as nian. Evanjellu, la husik sasán sira nafatin de’it. Evanjellu provoka mudansa no konvida ba konversaun. Nia la dispensa dame ba an rasik, maibé halakan ansiedade ne’ebé halo ita la’o, dudu ita atu loke an ba Maromak no maun no biin-alin sira. No hanesan duni ahi: ahi aleinde hamanas ita ho Maromak nia domin, hakarak sunu ita-nia egoízmu sira, leno parte nakukun sira moris nian – ita hotu iha! –, sunu maromak falsu sira ne’ebé halo ita sai atan.
Hodi tuir profeta bíbliku sira-nia ain-fatin – ita hanoin porezemplu Jeremias – Jezús lakan ho ahi Maormak nia domin nian no, atu halo nia habelar iha mundu, halakon nia moris, hodi hadomi to’o rohan, katak to’o mate no mate iha krús (kf Fil 2,8). Nia nakonu ho Espíritu Santu, ne’ebé kompara ho ahi, no ho nia roman no kbiit hatudu sai Maromak nia oin mizerikordiozu no fó plenitude ba ema sira ne’ebé lakon, hamonu barreira sira marjinalizasaun nian, kura kanek sira isin no klamar nian, hafoun relijiozidade ne’ebé redús tiha ba prátika esteriór sira. Ne’e mak ahi halo: muda, purifika.
Ne’e duni, saida mak nia signifika mai ita, mai ita ida-idak – mai ha’u, ba imi, ba ó –, saida mak Jezús nia liafuan ne’e singifika, kona-ba ahi ne’e? Nia konvida ita atu halakan filafali ahi fiar nian, atu fiar la sai realidade sekundária, ka meiu ida ba moris-di’ak individuál, ne’ebé halo ita halai sees husi dezafiu sira moris nian no husi empeñu iha Kreda no iha sosiedade. Defaktu – teólogu ida hateten –, fiar iha Maromak «asegura ita, maibé la’ós hanesan ita hakarak: katak la’ós atu fó iluzaun ne’ebé paraliza ita ka satisfasaun moris rahun-di’ak nian, maibé atu permite ita atu atua» (De Lubac, Sulle vie di Dio, Milano 2008, 184). Fiar, la’ós, knananuk atu hatoba ne’ebé habosok atu ita dukur. Fiar loos mak ahi ida, ahi ida lakan atu halo ita hadeer no serbisu iha kalan mós!
Nune’e ita bele husu ba an rasik: ha’u iha laran manas ba Evanjellu? Ha’u lee beibeik Evanjellu? Ha’u lori Evanjellu ho ha’u? Fiar ne’ebé ha’u profesa no selebra, tau ha’u iha moris hakmatek ka halakan iha ha’u ahi sasin nian? Ita bele husu mós nu’udar Kreda: iha ita-nia komunidade sira, ahi Espíritu nian lakan, paixaun ba orasaun no ba karidade, ksolok fiar nian, ka ita rasta ita-nia an ho kolen no iha toman sira nia laran, ho oin namkurut no halerik iha ibun tutun no halo gossip loroloron? Maun no biin-alin sira, ita verifika ita-nia moris kona-ba ne’e, nune’e ita mós bele dehan ho Jezús: ita lakan ho ahi Maromak nia domin nian no ita hakarak ‘habelar’ iha mundu, lori ba ema hotu, atu ema ida-idak deskobre Aman nia ternura no esperimenta Jezús nia ksolok, ne’ebé haluan fuan – no Jezús haluan fuan! – no halo moris sai furak. Ita harohan ida-ne’e ba Virjen Santa: nia, ne’ebé simu ahi Espíritu Santu nian, harohan daet mai ita.
