Papa Francisco iha Angelus 3 Agostu 2020
Maun no biin-alin sira, bondia!
Evanjellu domingu ne’e nian aprezenta mai ita milagre multiplikasaun paun nian (kf Mt 14,13-21). Akontesimentu hala’o iha fatin rai-fuik maran ida, iha-ne’ebé Jezús sees an ho ninia dixípulu sira. Maibé ema sira buka tuir Nia atu rona no hetan isin-di’ak: defaktu ninia liafuan no ninia jestu sira kura no fó esperansa. Bainhira loron tun, ema lubun-boot sei hela nafatin iha-ne’ebá, no dixípulu sira, ema prátiku, konvida Jezús atu despede sira nune’e bele bá buka buat ruma atu han. Maibé Nia hatán: «Imi rasik fó hahán ba sira» (v. 16). Ita imajina tok dixípulu sira nia oin! Jezús hatene didi’ak saida mak nia atu halo, maibé Nia hakarakmuda sira-nia atitude: keta dehan “despede sira, husik sira arranja mesak, atu sira buka buat ruma atu han”, lae, maibé, “saida mak Providénsia oferese mai ita atu partilla?”. Atitude kontráriu rua. No Jezús hakarak lori sira ba atitude daruak, tanba proposta dahuluk mak proposta ema prátiku ida-nian, maibé la’ós jeneroza; “despede sira, atu sira bá buka, atu sira buka”. Jezús hanoin ho modu seluk. Jezús, liuhusi siuasaun ida-ne’e, hakarak eduka ninia belun sira horisehik no ohin nian ba Maromak nia lójika. No sá loos Maromak nia lójika ne’ebé ita haree iha-ne’e? Lójika atu iha kuidadu ba ema seluk. Lójika atu la fase liman, lójika atu la hateke ba parte seluk. Lójika atu atu tau matan ba ema seluk. Nune’e “Husik sira arranja mesak” la tama iha vokabuláriu kristaun.
Bainhira sira Sanulu-Resin-Rua ne’e ida dehan tiha ho realizmu katak: «Iha-ne’e ami iha de’it paun fuan lima no ikan rua!», Jezús hatán: «Lori mai ha’u» (vv. 17-18). Nia fotu hahán ne’e iha nia liman, foti matan ba lalehan, dehan bensan no hahú silu no fó pedasu sira ba ba dixípulu sira atu fahe. No paun no ikan sira-ne’e la remata, natón no naresin ba ema rihun ba rihun.
Ho jestu ida-ne’e Jezús manifesta ninia poténsia, la’ós ho modu espetakulár, maibé nu’udar sinál karidade, jenerozidade Aman Maromak nian ba niniaoan sira ne’ebé kolen no iha nesesidade laran. Nia tama iha ninia povu nia moris, komprende sira-nia kolen, komprende sira-nia limitasaun, maibé la husik atu sira ida lakon ka mate: nia fó han sira ho ninia Liafuan no haraik aihan naresin ba sira-nia sustentu.
Iha narrasaun evanjéliku ida-ne’e ita komprende mós referénsia ba Eukaristia, liuliu iha-ne’ebé deskreve bensan, silu paun, entrega ba dixípulu sira, fahe ba ema (v. 19). No presiza nota ligasaun metin entre paun eukarístiku, hahán moris rohan-laek nian, no paun loroloron nian, nesesáriu ba moris rai nian. Molok oferese an rasik ba Aman nu’udar Paun salvasaun nian, Jezús tau matan ba hahán ba sira ne’ebé tuir Nia no tan de’it atu hela no Nia, sira haluha lori bukae. Dalaruma espíritu no matéria kontra malu, maibé loloos espiritualizmu, nune’e mós materializmu, estrañu iha Bíblia. La’ós linguajen Bíblia nian.
Kompaixaun, laran-mamar ne’ebé Jezús hatudu hasoru ema lubun boot la’ós sentimentalizmu, maibé manifestasaun konkreta domin nian ne’ebé iha responsabilidade ba ema sira nia nesesidade. No ita simu bolun atu hakbesik ba meza eukarístika ho atitude hanesan Jezús nian: [uluknanai] kompaixaun ba ema seluk nia nesesidade sira. Liafuan ne’ebé repete iha Evanjellu bainhira Jezús haree problema ida, moras ida ka ema sira ne’e lahó hahán. “Niha iha kompaixaun”. Kompaixaun la’ós sentimentu materiál loos de’it; kompaixaun loos mak terus ho, ita lori ema seluk nia terus. Karik di’ak atu husu mai ita-nia an rasik ohin: ha’u iha kompaixaun? Bainhira ha’u lee notísia sira funu nian, hamlaha nian, pandemia sira-nian, buat barak, ha’u iha kompaixaun ba ema sira ne’e? Ha’u iha kompaixaun ba ema ne’ebé besik ha’u? Ha’u iha kapasidade atu terus ho sira, ka ha’u hateke ba parte seluk ka dehan “arranja mesak”? Imi keta haluha liafuan “kompaixaun” ne’e, ne’ebé signifika konfiansa iha Aman nia domin proveidente no signifika partilla korajoza.
Atu Maria Santíssima tulun ita la’o iha dalan ne’ebé Na’i hatudu mai ita iha Evanjellu ohin nian. Ne’e mak dalan fraternidade nian, esensiál atu enfrenta pobreza no sofrimentu sira mundu ne’e nian, liliu iha momentu grave ida-ne’e, no atu nia projeta ita hakat liu mundu ne’e, tanba ida-ne’e mak dalan ida ne’ebé hahú husi Maromak no fila ba Maromak.
