Papa Francisco nia lia-menon molok harohan Regina Coeli, 24 Abríl 2022
Maun no biin-alin doben sira, bondia!
Ohin, loron ikus Oitava Páskua nian, Evanjellu haktuir aparisaun dahuluk no daruak Na’i Moris-Hi’as nian ba dixípulu sira. Jezús mai iha Páskua, enkuantu Apóstolu sira taka an iha senákulu, tan ta’uk, maibé tanba Tomé , sira Na’in Sanulu-Resin-Rua ne’e ida la prezente, liutiha loron ualu Nia mai fali (kf Jo 20,19-29). Ita konsentra an iha protagonista na’in rua, Tomé no Jezús, hodi hateke uluk ba dixípulu no hafoin ba Mestre. Sira na’in rua halo diálogu furak ida.
Uluknanai Apóstolu Tomé. Nia reprezenta ita hotu, ne’ebé la prezente iha senákulu bainhira Na’i mosu no ita la iha sinál fíziku sira seluk ka aparisaun sira husi Nia parte. Ita mós, hanesan dixípulu ne’e, dalaruma susar mai ita: oinsá fiar katak Jezús moris hi’as, katak Nia akompaña ita no Nia mak Na’i ita-nia moris nian maski la haree Nia, la kona Nia? Oinsá fiar buat ne’e? Tanba sá Na’i la fó sinál ruma evidente liu kona-ba ninia prezensa no ninia domin mai ita? Sinál ruma atu haree di’ak liután… Ne’e duni. Ita mós Tomé, ho dúvida hanesan, rasiosíniu hanesan.
Ita la presiza moe ba buat ne’e. Hodi haktuir Tomé nia istória, defaktu, Evanjellu dehan mai ita katak Na’i la buka ema sarani perfeitu. Ha’u dehan ba imi: ha’u ta’uk bainhira haree sarani ruma, asosiasaun ruma ema sarani sira-nian ne’ebé hanoin sira perfeitu. Na’i la buka sarani perfeitu; Na’i la buka sarani sira ne’ebé nunka duvida no nafatin hatudu fiar seguru atu ema hotu haree. Bainhira sarani ida hanesan ne’e, iha buat ruma ne’ebé la la’o loos. Lae, aventura fiar nian, hanesan ba Tomé, halo husi naroman no nakukun. Lae karik, fiar sá loos mak ida-ne’e? Fiar koñese tempu konsolasaun nian, impulsu no entuziazmu nian, maibé mós kolen, lakon-dalan, dúvida no nakukun. Evanjellu hatudu mai ita Tomé nia “krize” atu dehan mai ita katak ita labele ta’uk krize moris no fiar nian. Krize sira la’ós salan, krize sira mak dalan, ita labele ta’uk krize. Dalabarak krize sira halo ita sai haraik an, tanba sira hasai husi ita ideia katak ita loos de’it, ita di’ak liu ema seluk. Krize sira tulun ita atu rekoñese katak ita iha nesesidade: hamoris hikasfali ita-nia nesesidade kona-ba Maromak, nune’e halo ita fila fali ba Na’i, kona nia kanek sira, halo hikasfali esperiénsia nia domin nian, hanesan ba dala uluk. Maun no biin-alin doben sira, di’ak liu fiar ida imperfeita maibé haraik an, ne’ebé halo ita fila fali beibeik ba Jezús, duké fiar ida forte maibé fiar an demais, ne’ebé halo sai foti-an no arrogante. Susar ba ema sira ne’e, susar!
No hasoru Tomé nia auzénsia no dalan, ne’ebé dalabarak ita-nian mós, sá loos atitude Jezús nian? Evanjellu ba dala rua hateten katak nia «mai» (vv. 19.26). Ba dala uluk, hafoin ba dala rua, liutiha loron ualu. Jezús la deziste, la kole ho ita, la ta’uk ita-nia krize sira, ita-nia frakeza sira. Nia nafatin mai filafali: bainhira odamatan sira taka, nia mai fali; bainhira ita duvida, nia mai fali; bainhira, hanesan Tomé, ita sente nesesidade atu hasoru no kona Nia besik liu, nia mai fali. Jezús nafatin mai fali, dere nafatin odamatan, no nia la mai fali ho sinál kbiit-na’in sira ne’ebé bele halo ita sente ki’ik-oan no la soi, moe mós, maibé ho ninia kanek sira; nia mai fali hodi hatudu ninia kanek sira, sinál sira nia domin nian ne’ebé hola ita-nia frajilidade sira.
Main no biin-alin sira, espesialmente bainhira ita esperimenta kole ka momentu sira krize nian, Jezús, ida-ne’ebé Moris-Hi’as, hakarak mai fali atu hela ho ita. Nia hein de’it atu ita buka Nia, invoka Nia, maski hanesan Tomé, protesta, hodi lori ba Nia ita-nia nesesidade sira no ita-nia fiar-laek. Nia nafatin mai fali. Tanba sá? Tanba nia pasiente no mizerikordiozu. Nia mai atu loke senákulu sira ita-nia ta’uk nian, ita-nia fiar-laek nian, tanba Nia nafatin hakarak fó mai ita oportunidade seluk. Jezús mak Na’i “oportunidade seluk” nian: nia nafatin fó oportunidade seluk, nafatin. Ita hanoin sá loos dala ikus – ita halo memória uitoan – iha-ne’ebé, durante momentu difisil ida, eh períodu krize nian, ita taka iha an rasik, sulan an iha ita-nia problema sira no husik Jezús iha uma li’ur. No ita promete filafali, atu dala seluk, iha difikuldade, bá buka Jezús, atu bá fali Nia, ba ninia perdaun – Nia perdua nafatin, nafatin! –, bá fali kanek sira ne’ebé kura hikas ita. Nune’e, ita mós iha kapasidade ba kompaixaun, atu hakbesik lahó rijidés no lahó perkonseitu ba ema sira seluk nia kanek sira.
Atu Na’i-Feto, Inan Mizerikórdia nian – ha’u gosta hanoin nia nu’udar Inan Mizerikórdia nian, loron segunda depoizde Domingu Mizerikórdia nian –, akompaña ita iha dalan fiar no domin nian.
