Loron 8 Dezembru mak loron solenidade aas liu no presiozu tebes ba Nia ne’ebé Santu no Santa sira nia Liurai-Feto.
Proklamasaun kona-ba Maria nia Imakulada Konseisaun mai husi Amu-Papa Pio IX iha tinan 1854. Maibé istória devosaun ba Maria Imakulada antiga liu, husi sékulu barak liubá, nune’e ninia proklamasaun la introdús buat foun ruma maibé, konfirma de’it tradisaun naruk ida.
Husi kedas Padre sira Kreda Oriente nian, bainhira hahi’i Maromak nia Inan, sira soi tiha ona espresaun ne’ebé hatudu Nia la soi sala orijinál. Sira hanaran nia: “foer-laek, sala-laek, fafurak inosénsia nian, moos liu Anju sira, líriu purísimu, fini la kona venenu, kalohan nabilan liu loromatan, imakulada”.
Maibé iha Osidente, teoria Imakulada nian hetan rezisténsia maka’as, la’ós tanba kontra Na’i-Feto, ne’ebé nafatin kriatura aas liu hotu, maibé atu mantein metin doutrina Redensaun nian, ne’ebé bele mai de’it ho Jezús nia sakrifísiu.
Se Maria imakulada karik, se karik nia moris mai la kona lei salan orijinál nian, komún ba Eva nia oan hotu, nia sei la presiza redensaun, no se nune’e labele dehan universál. Exesaun iha kazu ida-ne’e, la konfirma regra maibé estraga. Fransiskanu ida naran John Duns, hanaran Scotus tanba husi rai Scotland nian (Escócia) no mós hanaran “Doutór sutil” (delikadu), konsege supera barreira doutrinál ida-ne’e ho distinsaun delikada maibé konvinsente. Na’i-Feto mós hetan redensaun husi Jezús, maibé redensaun preventiva, molok no la tuir tempu. Maromak hasai nia husi salan orijinál tanba nia Oan nia méritu sira. Ida-ne’e konvein, posivel, no halo duni nune’e.
John Duns Scotus mate iha inísiu tinan1300 nian. Liutiha nia, doutrina Imakulada nian halo progresu boot, no ninia devosaun habelar ba beibeik. Husi 1476, festa Maria nia Konseisaun tama iha kalendáriu romanu.
Iha 1830, Virjen Maria mosu ba Santa Caterina Labouré, no habelar medalla milagroza ida ho ilas Imakulada nian, katak “ko’us lahó salan”. Medalla ne’e hamosu devosaun boot, no Bispu barak husu Roma definisaun dogma nian ne’ebé oras-ne’e sarani hotu fiar.
Nune’e, iha loron 8 Dezembru 1854, Pio IX proklama “feto hatais ho loron” lahó salan orijinál, moos liu, katak Imakulada.
Ida-ne’e maka hahalok fiar boot ida no korajen maka’as, ne’ebé lori ksolok ba Na’i-Feto nia belun sira, no laran-hirus ba inimigu sira Kristianizmu nian, basá dogma Imakulada nian sai kontradisaun direta ho naturalista no materialista sira.
Maibé tinan haat liutiha proklamasaun dogma nian, aparisaun sira Lourdes nian sai konfirmasaun milagroza kona-ba dogma ne’ebé haklaken “tota Pulchra” (“furak liu”), “Gratia plena” (“nakonu ho grasa”) no lahó salan orijinál. Konfirmasaun ida ne’ebé sai agradesimentu, ba grasa wain ne’ebé husi Imakulada nia fuan suli ba umanidade tomak.
(JG)
