Papa Francisco iha Angelus, 29 Novembru 2020
Maun no biin-alin sira, bondia!
Ohin, domingu dahuluk Adventu nian, hahú tinan litúrjiku foun. Iha nia Kreda marka tempu nia lala’ok ho selebrasaun eventu prinsipál Jezús nia moris nian no istória salvasaun nia. Hodi halo nune’e, nu’udar Inan, nia leno ita-nia ezisténsia nia dalan, tahan ita iha okupasaun loroloron nian no orienta ita ba enkontru finál ho Kristu. Liturjia loron nian konvida ita atu moris “tempu forte” dahuluk katak Adventu ne’e, dahuluk tinan litúrjiku nian, Adventu, ne’ebé prepara ita ba Natál, no ba preparasaun ida-ne’e mak tempu ida hein nian, tempu ida esperansa nian. Espetativa no esperansa.
Saun Paulo (kf 1 Cor 1,3-9) indika objetu hein nian. Sá loos? «Manifestasaun Na’i nian» (v. 7). Apóstolu konvida sarani sira Corinto nian no mós ita hotu, atu konsentra atensaun iha enkontru ho Jezús nia an. Ba kristaun ida buat importante liu mak enkontru kontínuu ho Na’i, horik ho Na’i. No nune’e, hatoman an hela ho Na’i moris nian, ita prepara an ba enkontru, atu horik ho Na’i iha eternidade. No enkontru definitivu ida-ne’e sei mai iha mundu nia rohan. Maibé Na’i mai loroloron, tanba, ho ninia grasa, ita bele halo di’ak iha ita-nia moris no iha ema seluk nian. Ita-nia Maromak mak Maromak ne’ebé mai – imi keta haluha ida-ne’e: Maromak mak Maromak ne’ebé mai, mai kontinuamente – : Nia nunka dezilude ita-nia espetativa! Na’i nunka dezilude. Karik nia halo ita hein, halo ita hein ba momentu ruma iha nakukun atu halo ita-nia esperansa sai tasak, maibé la dezilude. Na’i mai, nafatin iha ita-nia sorin. Dalaruma nia la hatudu an, maibé mai nafatin. Nia mai iha momentu istóriku presizu no nia sai ema atu lori ita-nia salan sira – festa Natál nian komemora ninia vinda dahuluk ida-ne’e iha momentu istóriku – ; nia sei mai iha tempu nia rohan nu’udar juiz universál; no nia mai ba dala tolu, iha modalidade datoluk: nia mai loroloron atu vizita ninia povu, atu vizita mane no feto ida-idak ne’ebé simu nia iha Liafuan, iha Sakramentu sira, iha maun no biin-alin sira. Jezús, Bíblia dehan mai ita, hamriik iha odamatan no dere. Loroloron. Nia iha ó-nia fuan nia odamatan, Nia dere, Ó hatene rona Na’i ne’ebé dere, ne’ebé mai ohin atu vizita ó, ne’ebé dere ó-nia odamatan ho laran lahakmatek ida, ho ideia ida, ho inspirasaun ida? Nia mai iha Belém, nia sei mai iha mundu nia rohan, maibé loroloron nia mai hasoru ita. Imi matan moris bá, haree saida mak imi sente iha fuan bainhira Na’i dere.
Ita hatene didi’ak katak moris halo ho tempu di’ak no aat, naroman no nakukun. Ita ida-idak koko momentu deziluzaun nian, frakasu nian no lakon-dalan nian. Aleinde ne’e, situasaun ne’ebé ita moris daudaun, marka ho pandemia, hamosu preokupasaun barak, ta’uk no dezesperu iha ema barak; ita iha risku atu monu iha pesimizmu, risku atu monu iha taka-an no apatia. Oinsá ita tenke reaje iha buat hotu ne’e nia oin? Salmu ohin nian sujere mai ita: «Ami-nia klamar hein Na’i: Nia ami-nia tulun no ami-nia subar-fatin. Iha nia mak ami-nia fuan haksolok» (Sal 32,20-21). Katak klamar ne’ebé moris iha espetativa, espetativa iha laran-metin ba Na’i fó konfortu no aten-brani iha momentu nakukun sira ezisténsia nian. No husi ne’ebé mak aten-brani no aposta iha laran-metin ne’e nia hun? Nia moris husi ne’ebé? Nia moris husi esperansa.No esperansa nunka dezilude, virtude ne’ebé lori ita ba oin hodi hateke ba enkontru ho Na’i.
Adventu mak apelu kontínuu ba esperansa: nia fó hanoin mai ita katak Maromak prezente iha istória atu lori bá ninia finalidade ikus atu lori ba kumprimentu, katak ba Na’i, Na’i Jezús Kristu. Maromak prezente iha istória umanidade nian, nia mak «Maromak ho ita», Maromak la dook, nia nafatin ho ita, to’o pontu iha-ne’ebé nia dalabarak dere iha-nia fuan sira nia odamatan. Maromak la’o iha ita-nia sorin atu fó apoiu mai ita. Na’i la husik ita; nia akompaña ita iha ita-nia akontesimentu ezistensiál sira atu deskobre sentidu dalan nian, signifikadu moris loroloron nian, atu haraik mai ita aten-brani iha prova no terus sira. Iha tempestade sira moris nian nia leet, Maromak lolo nafatin liman no liberta ita husi ameasa sira. Ida-ne’e furak! Iha livru Deuteronómiu iha ain-hakat ida furak liu, ne’ebé profeta dehan ba povu: “Imi hanoin bá, povu ida-ne’ebé iha ninia maromak sira besik ba nia hanesan ó besik mai ha’u?”. La ida povu ida, ita de’it mak iha grasa atu iha Maromak besik mai ita. Ita hein Maromak, ita espera katak nia hatudu an, maibé Nia mós hein atu ita hatudu an ba Nia!
Maria Santíssima, feto hein nian, akompaña ita-nia ain-hakat sita iha tinan litúrjiku foun ne’ebé ita hahú, no tulun ita realiza knaar sira dixípulu nian, ne’ebé apóstolu Pedro indika. No sá loos knaar ne’e? Fó razaun ba esperansa ne’ebé iha iha (kf 1 Ped 3,15).
