Katekeze 12 – Jezús, ema orasaun nian
PAPA FRANCISCO NIA KATEKEZE – 28 OUTUBRU 2020
Maun no biin-alin sira, bondia!
Ohin, iha audiénsia ida-ne’e, hanesan ita halo ona iha audiénsia molok sira, ha’u sei hela iha-ne’e. Ha’u gosta tun atu kumprimentu imi ida-idak, maibé ita tenke mantein distánsia, tanba se ha’u tun sei iha halibur malu atu kumprimenta, no ida-ne’e kontra kuidadu sira ne’ebé ita tenke tau iha señira hanara “Covid” nia oin no halo aat maka’as mai ita. Tanba ne’e, deskulpa se ha’u labele tun ba kumprimenta imi: ha’u kumprimenta husi ne’e maibé ha’u lori imi hotu iha ha’u-nia fuan. No imi, lori ha’u iha imi fuan no harohan mai ha’u. Husi distánsia, ita bele harohan ba malu; obrigadu ba komprensaun.
Iha ita-nia itineráriu katekeze nian kona-ba orasaun, depoizde halo perkursu ihaTestamentu Taun, oras-ne’e ita to’o ba Jezús. No Jezús harohan. Nia misaun nia inísiu akontese ho batizmu iha mota Jordaun. Evanjelista sira konkorda malu atu atribui importánsia fundamentál ba epizódiu ne’e. Sira haktuir oinsá povu tomak halibur iha orasaun, no sira espesifika oinsá soru-mutu ne’e iha karákter penitensiál (kf Mc 1,5; Mt 3,8). Povu bá João atu simu baizmu ba sira sira-nia salan nia perdaun: iha karákter penitensiál, konversaun nian.
Hahalok públiku dahuluk Jezús nian mak partisipasaun ba orasaun korál povu nian, povu nia orasaun ida ne’ebá atu atu simu batizmu, orasaun penitensiál , iha-ne’ebé ema hotu rekoñese sira-nia an nu’udar sala-nain. Tanba ne’e mak Batista hakarak opoin, no dehan: «Ha’u mak presiza simu batizmu husi ó, no ó mai fali ha’u?» (Mt 3,14). Batista komprende sé mak Jezús. Maibé Jezús insiste: ninia hahalok mak hahalok obedese ba Aman nia vontade (v. 15), hahalok ida solidariedade nian ho ita-nia kondisaun umana. Nia harohan ho Maromak nia povu nia sala-na’in sira. Ida-ne’e ita tau iha ulun: Jezús Justu, la’ós sala-na’in. Maibé Nia hakarak tun to’o ita, ni Nia harohan ho ita, no bainhira ita harohan Nia hamutuk ho ita hodi harohan; Nia ho ita tanba Nia iha lalehan harohan mai ita. Jezús harohan nafatin ho nia povu, harohan nafatin ho ita: nafatin. Ita nunka harohan mesak, ita nafatin harohan ho Jezús. Nia la hela iha mota sorin – “ha’u justu, imi sala-na’in” – atu marka ninia diversidade no distánsia husi povu dezobediente, maibé hatama nia ain sira iha bee hanesan purifikasaun nian. Nia halo nia an nu’udar sala-na’in ida. No ida-ne’e mak Maromak nia grandeza ne’ebé haruka nia Oan ne’ebé hamamuk nia an rasik no mosu nu’udar sala-nain.
Jezús la’ós Maromak ida dook, no nia labele sai nune’e. Inkarnasaun hatudu nia ho modu inkompletu no umanamente ita labele hanoin. Nune’e, hodi inaugura ninia misaun, Jezús tau nia an iha fila povu penitente ida nia oin, halo hanesan iha knaar atu loke kuak atu ita hotu, depoizde Nia, tenke iha korajen atu liu. Maibé lurón, dalan, difisil; maibé Nia bá, hodi loke dalan. Catesizmu Kreda Katólika nian esplika katak ida-ne’e mak buat foun plenitude tempu nian. Katesizmu dehan: «Orasaun filiál, ne’ebé Aman hein husi nia oan sira, finalmente nia Oan Mane Mesak rasik moris iha ninia umanidade, ho ema sira no ba ema sira» (n. 2599). Jezús harohan ho ita. Ita tau ida-ne’e iha ita-nia ulun no fuan: Jezús harohan ho ita.
Iha loron ne’ebá, iha mota Jordaun nia ninin, iha umanidade tomak, ho ninia aspirasaun silensiozu sira orasaun nian. Liuliu iha povu sala-nain: sira ne’ebé hanoin katak Maromak labele hadomi sira, sira ne’ebé la barani hakat liu templu nia odamatan, sira ne’ebé la harohan tanba la sente sira dignu. Jezús mai ba hotu, ba sira mós, no hahú hodi la’o hamutuk ho sira, iha sira nia oin.
Liuliu Evanjellu Lucas nian tau iha evidénsia klima orasaun nian iha Jezús nia: «Enkauntu povu tomak simu batizmu no Jezús, simu tiha batizmu, halo hela orasaun, lalehan sai nakloke» (3,21). Hodi harohan, Jezús loke lalehan nia odamatan, no husi kuak ne’e Espíritu Santu tun. No husi leten lian ida haklaken lia-loos ne’ebé halo ita hakfodak: «Ó mak ha’u-nia Oan, ida-ne’eb’e ha’u haodmi: iha ó ha’u tau ha’u-nia ksolok» (v. 22). Fraze simples ne’e falun rikusoin boot: halo ita intui buat ruma kona-ba Jezús nia mistériu no ninia fuan ne’ebé nafatin diriji ba Aman. Iha moris no mudu nia dadulas ne’ebé sei kondena nia, iha esperiénsia todan no triste liu ne’eb’e Nia tenke liu, bainhira esperimenta mós katak nia la iha fatin ida atu tau nia ulu (kf Mt 8,20), bainhira iha Ninia sori-sorin mós mosu ódiu no persegisaun, Jezús la’ós ida-ne’ebé la iha horik-fatin ida atu hamahan an: ni ahorikho aman ba nafatin.
Ida-ne’e mak Jezús nia orasaun nia grandeza únika: Espíritu Santu halo nia An sai ninian no Aman nia lian fó sasin katak Nia mak ida-ne’ebé Aman hadomi, Oan ne’ebé reflete Aman nia an tomak.
Jezús ni aorasaun ida-ne’e, ne’ebé iha mota Jordaun nia ninin mak orasaun ida totalmente pesoál – no ba nia moirs tomak iha rai nune’e suni –, iha Pentekostes hodi grasa sei sai batizadu sira hotu iha Kristu nia orasaun. Nia rasik obtein don ida-ne’e, no konvida ita atu harohan hanesan Nia harohan.
Tanba ne’e, se iha kalan ida orasaun nian ita sente fraku no mamuk, se moris mai ita hanesan folin-laek, iha momentu ne’e ita tenke husu atu Jezús nia orasaun sai ita-nian mós. “Ha’u labele harohan ohin, ha’u la hatene halo saida: ha’u la sente, ha’u la merese”. Iha momentu ne’e, presiza konfia ba Nia atu harohan mai ita. Iha momentu ne’e Nia iha Aman nia oin harohan mai ita, nia mak intersesór; hatudu ba Aman kanek sira, mai ita. Ita iha laran-metin iha buat ne’e! Se ita iha laran-metin ida-ne’e, ita sei rona lian ida husi lalehan, forte liu ida ne’ebé sae husi ita-nia mizéria rasik, no ita sei rona lian ne’ebé bisu-bisu ho liafuan mamar: “Ó mak Maromak nia doben, ó mak oan, ó mak Aman lalehan nia ksolok”. Mai ita duni makAman nia liafuan nalian: maski ema hotu hakribi ita, sala-na’in aat liu husi hotu-hotu . Jezús la tun ba bee Jordaun nian ba nia an rasik, maibé mai ita hotu. Maromka nia povu tomak mak hakbesik an ba Jordaun atu harohan, atu husu perdaun, atu halo batizmu peniténsia nian. No hanesan teólogu ida dehan, sira hakbesik ba Jordaun “klamar molik no ain tanan”. Nune’e duni mak haraik-an. Atu harohan ita presiza haraik-an. Nia loke laleha, hanesan Moisé loke tasi Mean, atu ita hotu bele hakat liu iha Ninia kotuk. Jezús haraik mai ita prezente ninia orasaun rasik, katak ninia diálogu domin nian ho Aman. Nia haraik mai ita nu’udar fini ida Trindade nian, ne’ebé hakarak tau abut iha ita-nia fuan. Mai ita simu nia! Ita simu don ne’e, don orasaun nian. Nafatin ho Nia. No ita sei la sala!
