Papa Francisco nia lia-menon molok harohan Angelus, 29 Agostu 2021.
Maun no biin-alin sira, bondia!
Evanjellu Liturjia ohin nian hatudu eskriba no farizeu balun hakfodak ho Jezús nia atitude. Sira eskandalizadu tanba ninia dixípulu sira han hodi la halo uluk ablusaun rituál tradisionál sira. Sira hanoin iha sira laran: “Modu halo ida-ne’e kontráriu ho prátika relijioza” (kf Mc 7,2-5).
Ita mós bele husu: tanba sá Jezús no ninia dixípulu sira neglijensia tradisaun sira-ne’e? Bazikamente la’ós buat aat, maibé toman rituál di’ak, simplesmente fase molok han. Tanba Jezús la fó atensaun? Tanba ba Nia importante mak lori hikas fiar ba ninia sentru. Iha Evanjellu ita ida-ne’e haree kontinuamente: lori hikas fiar ba sentru. No evita risku ida, ne’ebé vale ba eskriba sira-ne’e nune’e mós mai ita: kumpre formalidade esterna hodi tau fiar iha fatin daruak. Ita m’os dalabarak “tau makiajen: ba klamar. Formalidade esterna no la’ós núkleu fiar nian: ida-ne’e risku ida relijiozidade aparénsia nian: hatudu di’ak iha li’ur, hodi neglijensia purifika fuan. Nafatin iha tentasaun atu “organiza Maromak” ho devosaun esteriór ruma. Maibé Jezús la kontente ho kultu ida-ne’e. Jezús lakohi esterioridade, nia hakarak fiar ne’ebé to’o iha fuan.
Defaktu, tuir kedas ida-ne’e, nia bolu ema lubun boot atu hateten sai lia-loos boot ida: «La iha buat ida husi li’ur, ne’ebé tama iha ema, bele halo nia foer» (v. 15). «Husi laran, husi fuan» (v. 21) mak mai buat aat sira. Liafuan sira-ne’e revolusionáriu, tanba iha mentalidade tmepu ne’ebá nian hanoin katak hahán ruma eh kontaktu esternu sira halo ema foer. Jezús troka perspetiva ne’e: buat ne’ebé mai husi li’ur la halo aat, maibé buat ne’ebé mai husi laran.
Maun no biin-alin sira, ida-ne’e kona mós ita. Dalabarak ita fó sala ba ema seluk, sosiedade, mundu, ba buat hotu ne’ebé akontese mai ita! Nafatin “ema seluk” nia sala: ema nia kulpa, sira ne’ebé ukun ita nia sala, sorte aat, no seluk tan. Parese katak problema sira mai nafatin husi li’ur. No ita pasa tempu atu hafe kulpa sira; maibé pasa tempu atu fó sala ba ema seluk katak lakon tempu. Ema sai hirus, moruk no halo Maromak dook husi fuan. Hanesan ema sira iha Evanjellu, ne’ebé reklama, eskandalizadu, diskute no la simu Jezús. Sira labele sai relijiozu loloos iha lamentasaun: lamentasaun tau venenu, lori ó ba laran nakali, ba rai hirus no ba laran triste, ida fuan nian, ne’ebé taka odamatan sira ba Maromak.
Ohin ita husu Na’i atu liberta ita husi fó sala ba ema seluk – hanesan labarik sira: “Lae, la’ós ha’u! Ida seluk, ida seluk…” –. Ita husu iha orasaun grasa atu keta lakon tempu atu hafoer mundu ho lamentasaun sira, basá ida-ne’e la’ós kristaun. Jezús fali konvida ita atu hateke ba moris no ba mundu husi ita-nia fuan. Se ita hateke ba laran, ita hetan kuaze buat hotu ne’ebé ita hakribi iha li’ur. No se, ho sinseridade, ita husu Maromak purifika ita-nia fuan, entaun ita sei hahú atu halo mundu ne’e sai moos liután. Tanba iha modu perfeitu ida atu manán aat: hahú hodi manán iha an rasik. Padre dahuluk sira Kreda nian, monje sira, bainhira sira husu ba malu: “Sá loos lurón santidade nian? Oinsá mak ha’u tenke hahú?”, ain-hakat dahuluk, sira dehan, mak akuza an rasik: akuza an rasik. Akuza ita-nia an rasik. Ita na’in hira mak durante loron, iha momentu ida loron nian eh iha momentu ida semana nian, iha kapasidade atu akuza an rasik iha laran? “Loos, ida-ne’e halo ne’e mai ha’u, ida seluk… ida-ne’ebá barbaridade ida [hahalok kruél]…” Maibé ha’u? Ha’u halo hanesan, eh ha’u halo nune’e… Ne’e sabedouria ida: aprende akuza an rasik. Imi koko halo, sei halo di’ak ba imi. Mai ha’u halo di’ak, bainhira ha’u konsege halo, maibé halo di’ak, halo dia’k ba ema hotu.
Atu Virjen Maria, ne’ebé muda istória liuhusi nia fuan nia ppureza, tulun ita purifika ita-nian, hosi supera uluknanai vísiu atu fó sala ba ema seluk no atu reklama kona-ba buat hotu.
