“Maromak nia Liafuan halo dalan ida iha ita nia laran. Ita rona ho tilun sira, liu husi fuan, la hela iha tilun sira, tenke bá iha fuan no husi fuan pasa ba liman sira, bá ba hahalok di’ak sira. Ida-ne’e mak dalan ne’ebé Maromak nia Liafuan halo: husi husi tilun sira ba fuan no ba liman sira”, Amu-Papa Francisco dehan.
Vaticano – “Oinsá ita bele enfrenta ita-nia peregrinasaun iha rai, ho ninia difikuldade no prova sira, lahodi habosu an no simu roman husi Maromak nia Liafuan ne’ebé nalian iha liturjia?”
Liturjia Liafuan nian mak parte konstitutiva Santa Missa nian, tanba “ita halibur hamutuk atu rona saida mak Maromak halo no hakarak halo tan iha ita”. Ne’e mak esperiénsia ida “moris” nian tanbabainhira iha Igreja lee Sagrada Eskritura, Maromak rasik mak ko’alia ba ninia povu no Kristu, prezente iha nia liafuan, haklaken Evanjellu”.
Tan ne’e mak, “ita tenke rona, loke fuan” la’ós ko’alia fali kona-ba buat seluk, komenta ema ninia hatais nst..
Amu-Papa esplika liután saida mak akontese iha Liturjia Liafuan nian: “Pájina sira Bíblia nian husik atu sai hakerek ida atu nakfilak an iha liafuan moris nian, ne’ebé Maromak ko’alia. Maromak mak liuhusi buat ne’ebé lee ko’alia mai ita no interpela ita sira ne’ebé rona ho fiar (…). Maibé atu rona Maromak nia Liafuan, presiza iha fuan nakloke atu simu liafuan iha fuan. Maromak ko’alia no ita tau ita-nia an iha raronak, atu depois tau iha prátika buat ne’ebé ita rona. Importante liu rona. Dalaruma ita la komprende didi’ak tanba iha leitura ruma be’ebé difisil uitoan. Maibé Maromak ko’alia hanesan mai ita ho modu seluk: iha silénsiu no rona Maromak nia Liafuan. Imi keta haluha kona-ba ida-ne’e. Iha Missa, bainhira hahú leitura sira, ita rona Maromak nia Liafuan”.
“Ita iha nesesidade atu rona nia”, Amu-Papa subliña, «Ne’e mak defaktu kestaun ida moris nian, hanesan espresaun forte fó hanoin: ema la moris de’it ho ai-han, maibé mós husi liafuan ne’ebé mai husi Maromak nia ibun»”.
Iha sentidu ida-ne’e, “ita ko’alia kona-ba Liturjia Liafuan nian nu’udar “meza” ne’ebé Na’i prepara atu habosu ita-nia vida espirituál”.
Meza litúrjika abundante tebes.”Ita hanoin ba rikusoin leitura bíblika sira ne’ebé siklu dominikál tolu oferese ne’ebé, iha roman Evanjellu Sinóptiku sira nian, akompaña ita iha tinan litúrjiku nia lala’ok, rikusoin boot ida”.
Papa Francisco bolu atensaun ba Salmu responsoriál, “ho funsaun atu favorese meditasaun kona-ba buat ne’ebé rona iha leitura molok nia”. Nia hateten katak “di’ak atu valoriza Salmu ho knananuk, pelumenus refraun nian”.
Santu Padre esplika mós katak “leitura sira MIssa nian, ne’ebé tau iha orden tuir tradisaun lahanesan Oriente no Osidente nian, kontein iha lesionáriu sira”. No “proklamasaun litúrjika leitura sira-ne’e nian, ho knananuk foti husi Sagrada Eskritura, esprime no favorese komuñaun ekleziál, akompaña ema hotu no ema ida-idak ninia dalan”. Tanba ne’e mak bandu atu ita hili tuir ita-nia hakarak leitura sira, eh hasai leitura sira no troka ho testu la’ós Bíblia nian. Halo nune’e, ita “halo sai kiak no kompromete diálogu entre Maromak no nia povu iha orasaun”.
Papa Francisco subliña katak tenke tau atensaun ba dignidade ambaun nian no uzu lesionáriu nian, disponibilidade leitór/a no salmista di’ak sira. “Maibé im buka leitór/a di’ak, eh!,sira ne’ebé hatene lee, la’ós sira ne’ebé lee no la komprende buat ida, eh! Leitór/a di’ak eh! Sira tenke prepara an no halo ensaiu molok Missa atu lee di’ak. No ida-ne’e kria klima silénsiu simu nian”.
Na’i nia Liafuan mak tulun indispensável ida atu ita la lakon, habosu ita no leno ita, nune’e tulun ita enfrenta difikuldade no prova sira ita-nia peregrinasaun nian iha rai.
Maibé “la to’o rona ho tilun sira, hodi la akolle iha fuan fini Liafuan divina nian, hodi permiti nia fó fuan”:
“Asaun Espíritu nian, ne’ebé halo efikás resposta, presiza fuan sira ne’ebé husik atu nia serbisu bá no kultiva, nune’e buat ne’ebé rona iha Missa pasa ba moris loroloron, tuir apóstolu Tiago nia adverténsia: «Imi sai kumpridór sira liafuan nian no la’ós de’it ouvinte sira; halo karik nune’e hanesan imi bosok imi-nia an rasik».”
“Maromak nia Liafuan halo dalan ida iha ita-nia laran. Ita rona nia ho tilun sira, pasa ba fuan, la hela iha tilun sira, tenke bá fuan no husi fuan pasa ba liman sira, ba hahalok di’ak sira. Ida-ne’e mak dalan ne’ebé Maromak nia Liafuan halo: husi tilun sira ba fuan no ba liman sira. Mai ita aprende buat hirak ne’e. Obrigadu.”
