Maun no bin alin doben sira!
Ho sinál penitensiál ahu-kdesan nian iha rentos, ita hahú peregrinasaun anuál Santa Kuarezma nian, iha fiar no iha esperansa. Kreda, inan no mestra, konvida ita atu prepara ita-nia fuan no loke an ba Maromak nia grasa atu bele selebra ho ksolok boot Kristu nia triunfu paskál, Na’i, hasoru sala no mate, hanesan Saun Paulo hakilar: «Mate sei manda fali ba vitória”. Iha neʼebé, oh mate, o-nia vitória? Oh mate, o nia susar iha neʼebé? (1Kor 15,54-55). Defaktu, Jezús Kristu, mate no moris-hi’as, mak sentru ita-nia fiar nian no sai garante ba ita-nia esperansa iha Aman nia promesa, ne’ebé realiza tiha ona iha Nia, nia Oan-Mane doben: moris rohan-laek (kf Jo 10,28; 17,3) .Iha Kuarezma ida-ne’e, enrikese hosi grasa Tinan Jubileu nian, ha’u hakarak oferese ba imi reflesaun ruma kona-ba saida mak signifika la’o hamutuk iha esperansa, no atu deskobre bolun sira ba konversaun ne’ebé Maromak nia mizerikórdia dirije ba ita hotu, nu’udar indivídu no nu’udar komunidade.
uluknanain, la’o. Lema Jubileu nian “Peregrinu sira Esperansa nian” fo hanoin kona-ba viajen naruk povu Israel nian ba rai prometidu, ne’ebé hakturi iha livru Ézodu: dalan susar husi eskravidaun ba liberdade, ne’ebé hakarak no orienta husi Na’i, ne’ebé hadomi ninia povu no fiél nafatin ba sira. No ita labele hanoin ézodu bíbliku hodi la konsidera kona-ba maun-alin barak ne’ebé ohin loron halai husi situasaun pobreza no violénsia hodi buka moris di’ak, ba sira-nia an rasik no ba sira-nia familia doben. Iha-ne’e mosu bolun dahuluk ba konversaun, tanba ita hotu mak peregrinu iha moris, maibé ida-idak bele husu ba nia an rasik: oinsá ha’u husik ha’u-nia an interpela husi kondisaun ida-ne’e? Ha’u halo duni dalan ka paralizadu, estátiku, ho tauk no laiha esperansa, ka metin iha ha’u nia zona konfortu nian? Ha’u buka dalan atu liberta ha’u-nia an hosi situasaun sira sala nian no falta dignidade nian? Sei sai ezersísiu Kuarezma di’ak ida hodi konfronta-an ho realidade konkreta ho migrante ka peregrinu ruma no husik atu envolve-an, atu nune’e bele deskobre saida mak Maromak husu mai ita atu sai viajador di’ak liután ba Aman nia uma. Ida-ne’e maka “esame” di’ak ida ba viajante.
Segundu mak mai ita halo viajen ida-ne’e hamutuk. La’o hamutuk, sai sinodál, ida-ne’e mak Kreda nia vokasaun. Sarani sira simu bolun atu halo viajen hamutuk, nunka sai viajador mesak. Espíritu Santu dudu ita atu sai husi ita-nia an rasik hodi bá hasoru Maromak no hasoru ita-nia maun-alin sira, no labele taka ita-nia-an. La’o hamutuk signifika sai tesi-na’in unidade nian, hahú husi dignidade komún nu’udar Maromak nia oan sira (Cf. Gal 3,26-28); Ida-ne’e signifika atu la’o hamutuk iha sorin-sorin, lahó sama ka domina ida seluk, lahó rai inveja ka ipokrizia, lahó husik ema ruma hela iha kotuk ka sente eskluidu. Mai ita la’o iha diresaun ida de’it, ba objetivu ida de’it, hodi rona malu ho domin no pasiénsia.
Iha Kuarezma ida-ne’e, Maromak husu mai ita atu verifika se iha ita-nia moris, iha ita-nia família, iha ita nia fatin serbisu nian, iha ita-nia parókia ka komunidade relijioza sira, ita iha kapasidade atu la’o ho ema seluk, atu rona, atu ultrapasa tentasaun atu rekua iha ita-nia auto-referensialidade no atu tau matan de’it ba ita-nia nesesidade rasik. Mai ita husu ba ita-nia an iha Na’i nia oin se ita bele serbisu hamutuk nu’udar bispu, amlulik, konsagradu no leigu sira, iha servisu Maromak nia Reinu nian; se ita iha atitude akollimentu nian, ho jestu konkretu sira, ba sira ne’ebé hakbesik ita no ba sira ne’ebé dook; se ita halo ema sente hola parte ba komunidade ka se ita mantein sira iha marjin/ninin. Ida-ne’e mak apelu daruak: konversaun ba sinodalidade.
Terseiru, ita la’o hamutuk iha dalan ida-ne’e ho esperansa ba promesa ida. Atu esperansa ne’ebé la dezanima (Cf. Rom 5,5), mensajen sentrál Jubileu nian, sai ba ita orizonte viajen kuarezma nian ba vitória paskál. Hanesan Amu-Papa Bento XVI hanorin mai ita iha Ensíklika Spe Salvi, “ema presiza domin inkondisionál. Nia presiza serteza ida-ne’e ne’ebé halo nia dehan: ” Nein mate, nein moris,nein anju sira, nein ukun-na’in sira, nein presente, nein futuru, nein kbiit sira, nein altura nein profundidade, nein kriatura seluk ruma sei labele haketak ita hosi Maromak nia domin, ne’ebé iha Kristu Jezús, ita Na’i” (Rom 8:3-33). Jezús, ita-nia domin no ita-nia esperansa, moris-hi’as ona no moris, ukun ho glória. Mate nakfilak tiha ona ba vitória no iha-ne’e hela fiar no esperansa boot sarani sira-nian: iha Kristu nia moris-hi’as! Ida-ne’e mak bolun datoluk ba konversaun: ida ne’ebè esperansa nian, konfiansa nian iha Maromak no iha ninia promesa boot, moris rohan-laek. Ita tenke husu ba ita-nia an: Haʼu iha konviksaun katak Maromak perdua haʼu-nia sala sira ka lae? Ka haʼu komporta-an hanesan haʼu bele salva rasik haʼu-nia an? Haʼu hakarak tebes salvasaun no husu Maromak nia tulun atu simu ida neʼe ka lae? Ha’u moris konkretamente esperansa ne’ebé tulun ha’u atu lee akontesimentu sira istória nian no dudu ha’u atu kompromete ha’u-nia an ba justisa, ba fraternidade, ba kura uma komún nian, hodi garante katak laiha ema ida mak husik hela iha kotuk?
Irmán no maun-alin sira, tanba Maromak nia domin iha Jezús Kristu, ita mantein iha esperansa ne’ebé la dezanima (Cf. Rom 5,5). Esperansa mak “ankora klamar nian”, seguru no metin. Iha ne’ebá Kreda harohan atu “ema hotu bele hetan salvasaun” (1 Tim 2,4) no hein atu iha glória lalehan nian hamutuk ho Kristu, nia kaben. Ida-ne’e mak Santa Teresa de Jezús espresa nia-an: “Espera, ha’u-nia klamar, espera.O lahatene loron ka oras. Matan-moris, buat hotu liu iha tempu badak, maski ita-boot nia impasiénsia bele halo buat ne’ebé maka serteza sai inserteza, no tempu badak tebes sai naruk” (Esklamasaun klamar nian ba Maromak, 15, 3).
Atu Virjen Maria, Inan Esperansa nian, intersede mai ita no akompaña ita iha ita-nia viajen Kuarezma nian.
Roma, Saun João Laterano, 6 Fevereiru 2025, memoriál ba Santu Paulo Miki no kompañeiru sira, mártir sira.
