Papa Francisco nia lia-menon molok harohan Regina Coeli iha 8 Maiu 2022
Maun no biin-alin sira, bondia!
Evanjellu Liturjia ohin nian ko’alia mi ita kona-ba ligasaun entre Na’i ho ita ida-idak (kf Jo 10,27-30). Atu halo ne’e, Jezús uza ilas maus ida, ilas furak ida, bibi-atan ne’ebé hela ho bibi sira. No esplika ho verbu tolu: «Ha’u-nia bibi sira – Jezús dehan – rona ha’u lian no ha’u hatene sira no sira tuir ha’u» (v. 27). Verbu tolu: rona, hatene. Tuir. Ita ba haree verbu tolu ne’e.
Uluknanai bibi sira rona bibi-atan nia lian. Inisiativa nafatin mai husi Na’i; buat hotu hahú husi nia grasa: Nia mak bolu ita ba komuñaun ho Nia. Maibé komuñaun ne’e moris se ita loke an ba raronak; se ita kontinua di’uk nia labele fó komuñaun ne’e mai ita. Loke an ba raronak signifika disponibilidade, dignifika dosilidade, signifika tempu dedika ba diálogu. Ohin liafuan no ansi atu dehan no halo nafatin buat ruma mak domina, dala hira mak ema na’in rua ko’alia ba malu no ida la hein atu ida seluk remata nia hanoin ko’a iha dalan klaran, hatán… Maibé se la husik ko’alia, la iha raronak. Ne’e mak buat aat ida iha ita-nia tempu. Ohin liafuan sira, ansi atu dehan nafatin buat ruma domina ita, ita ta’uk silénsiu. Difisil atu rona! Rona to’o rohan, husik ema seluke sprime an. Rona iha família, rona iha eskola, rona iha serbisu, no até rona iha Kreda! Maibé ba Na’i uluknanai presiza rona. Nia mak Aman nia Liafuan no ema sarani mak oan raronak nian, simu bolun atu moris ho Maromak nia Liafuan ne’ebé ho ita. Ita husu se ohin ita sai oan raronak nian, se ita iha tempu ba Maromak nia Liafuan, se ita fó espasu no atensaun ba maun no biin-alin sira. Se ita hatene rona to’o ema seluk bele esprime to’o remata, hodi la ko’a ninia diskursu. Ema ne’ebé rona ema seluk, hatene mós rona Na’i, no vise-versa. No esperimenta buat ida furak liu, katak Na’i rasik rona: rona ita bainhira ita harohan, bainhira ita ko’alia ba nia iha konfiansa, bainhira ita invoka Nia.
Rona Jezús sai dalan atu deskobre katak Nia hatene ita. Ne’e mak verbu daruak, kona-ba bibi-atan di’ak. Nia hatene ninia bibi sira. Maibé ne’e la signifika de;it katka nia hatene buat barak kona-ba ita: hatene iha sentidu bíbliku signifika mós hadomi. Signifika katak Na’i, enkuantu “lee ita husi laran”, hadomi ita, la kondena ita. Se ita rona nia, ita deskobre ida-ne’e, katak Na’i hadomi ita. Dalan atu deskobre Na’i nia domin mak rona nia. Nune’e relasionamentu ho Nia la’ós impesoál, malirin ka superfisiál. Jezús buka amizade manas, konfiansa, intimidade. Nia hakarak haraik mai ita koñesimentu foun no furak: ida hatene hakatak Nia hadomi ita no ne’e duni nunka husik ita mesak. Hodi hela ho bibi-atan di’ak ita halo esperiénsia ne’ebé Salmu hateten: «Maski ha’u la’o iha rai naruk nakukun, ha’u la ta’uk buat aat ida, basá ita ho ha’u» (Sal 23,4). Liuliu iha terus, iha susar, iha krize nakukun nian: Nia tahan ita hodi la’o hakat ho ita. Nune’e duni, iha situasaun difisil sira, ita bele deskobre katak Na’i hatene no hadomi ita. Nune’e ita husu: ha’u husik Na’i hatene ha’u: Ha’u fó espasu ba nia iha ha’u moris, ha’u lori ba nia buat ne’ebé ha’u esperimenta? No liu tiha dalabarka ne’ebé ha’u esperimenta ninia prosimidade, ninia kompaixaun, ninia ternura, dá loos ideia ne’ebé ha’u iha kona-ba Na’i? Na’i besik, Na’i mak bibi-atan di’ak.
Ikusnian, verbu datoluk: bibi sira ne’ebé rona no deskobre katak Na’i hatene sira, tuir Nia: rona. Sente Na’i hatene sira no tuir Na’i, sira-nia bibi-atan. No ema ne’ebé tuir Kristu, nia halo saida? Bá iha-ne’ebé Nia bá, iha lurón hanesan, iha diresaun hanesan. Nia bá buka ida ne’ebé lakon (kf Lc 15,4), iha interese ho ida-ne’ebé dook, preokupa ho ida-ne’ebé terus nia situasaun, hatene tanis ho ida-ne’ebé tanis, lolo liman ba maluk, lori iha ninia kabáb. No ha’u? Ha’u husik atu Jezús hadomi ha’u no husi husik Jezús hadomi ha’u hakat ba hadomi Nia, banati tuir Nia? Atu Virjen Santa tulun ita atu rona Kristu atu hatene liután Nia ba beibeik no tuir Nia iha dalan servisu nian, Rona, hatene Nia no tuir Nia.
