Bispu no Doutór Kreda nian. Titulár no Patronu Família Salesiana nian. Santu patronu ba Eskritór no jornalista sira.
Wainhira nia moris mai, iha loron 21 1567, iha Thorens iha Savoia, Fransa, nia aman mehi ba nia atu sai advogadu. Nia inan hanorin nia sentidu moris sarani nian, orasaun no karidade ba ema kiak sira. Francisco boot maibé fiél tebes ba Amu-Papa no ba Igreja Katólika.
Tinan 10, nia simu primeira komuñaun no Krisma. Tinan 11, hodi halo nia aman hakfodak, nia simu tonzura (tesi fuuk sai molik) hanesan ida ne’ebé atu estuda sai amlulik.
Wainhira nia halo tinan 15, nia ba estuda iha Paris iha Liceu Clermont, Jezuita sira nia Eskola: Nia simu edukasaun umanista di’ak liu, maibé Jezús halo nia gosta liu Surat sira iha lian Gregu no latín. Nia relasaun ho Jezús sai metin liu, hatudu husi ninia estilu moris nian iha ninia belun sira leet; sira haree katak nia besik liu ba Sakramentu Konfisaun no Komuñaun iha Misa domingu-domingu. Nia iha temperamentu moris no domin-nain, halo nia maluk sira bolu nia “ami nia anju”.
Wainhira nia iha tinan 18, nia hetan krize ida, la’ós sentimentu sira-nian, maibé krize Fiar nian. Karik tanba iha nia tempu iha debate maka’as kona-ba kestaun “predestinasaun” nian, halo nia ta’uk hetan destinu ba kastigu rohan-laek nian. Iha debate entre ipóteze oioin, teze no antiteze. Ikusmai, nia tama iha Igreja S. Estêvão iha Grés, wainhira nia reza hela iha Na’i-Feto nia oin, nia hetan roman boot ida iha nia neon; “Iha Ó-nia Domin, Ó Na’i Maromak, mak ha’u-nia solusaun”. Husi Jezús, Maromak hatudu An nu’udar Makso’in, no nia sente Maromak nia bolun, “ ho naran”. Husi Nia mak Francisco simu fidelidade tomak, Ksolok, no laran-luak boot liután. Husi kedas loron ne’ebá Francisco sai apóstolu Lialoos no Domin nian.
Iha tinan 20 nia hetan hakmatek ne’ebé abut metin iha realidade no iha Maromak nia domin ne’ebé halo nia sai livre: “Hadomi la hein kolen no laran metin iha DOMIN Maromak nian; la husu tan sá mak Maromak sei halo mai ha’u: Ha’u hadomi Na’i ho Domin ne’ebé espesiál, hadomi independente ba buat ne’ebe ha’u simu no ba buat ne’ebé ha’u la simu”, Francisco hateten. Francisco bele hetan hakmatek, kestaun kona ba predestinasaun ne’ebé diskute maka’as iha tempu bele rezolve ona, tanba nia la buka ona buat sá mak bele simu husi Na’i; maibé simplesmente hadomi Nia, abandona nia an ba Maromak nia bondade. Ida ne’e mak hela nu’udar segredu ba nia moris, segredu nia lori iha servisu prinsipál ne’ebé nia hala’o: Ninia servisu boot kona-ba Maromak nia Domin ( Il trattato dell’amore di Dio).
Francisco, la estuda de’it lei maibé hasai mós doutoramentu iha Teolojia no gradualmente nia kuda hakaran atu sai amlulik. Francisco husik nia aman nia hakaran hodi tuir Na’i nia bolun, no iha loron 18 Dezembru 1593, nia simu Ordenasaun saserdotál. Iha tinan 1602 sai Bispo iha Ginevra, iha períodu ida iha ne’ebé Calvinizmu mak Domina iha sidade ne’ebá, no sede bispu nian iha Annecy. Nia sai Bibi-Atan ba dioseze ne’ebé ki’ik liu, iha foho furak ne’ebé hetan iha ne’ebá, koñese didi’ak saida mak terus no fafurak fatin ne’ebá nian. Nia hakerek: “Ha’u hasoru Maromak ho dosilidade no sobriedade; klamar simpies barak mak hadomi no admira nia iha lialoos no sinseridade tomak.
Francisco maski nia moris badak de’it iha mundu ne’e, nia moris ho intensidade boot. Neineik-neineik nia sai nakonu ho santidade. Nia ema ida profundamente espirituál no tranzmite Maromak ba ema hotu. Nia fiar, no nia tranzmite katak ema hotu, leigu ka relijiozu bele to’o ba relasaun íntima ho Maromak, bele sai santu/a. S. Francisco de Sales hatudu ninia santidade iha serenidade iha ninia babukak intelektuál, maibé mós iha rikusoin ninia domin nian ba ema seluk, iha “ laran-midar”, iha ninia hanorin sira, ne’ebé iha influénsia boot ba konxiénsia sarani sira nian. Ninia “haraik-an” nia inkarna iha buat barak hanesan hodi halo sínteze iha: kultura no respeitu, liberdade no ternura, nobilidade no solidariedade.
S. Francisco de Sales mate ho tinan 56 iha sidade Lyon iha 28 Dezembru 1622. Kreda deklara nia santu iha 1675 no Doutór Kreda nian iha 1877. Ikusmai foti nia iha tinan 1923 nu’udar patron jjornalista no eskritór katoliku sira.
Don Bosco foti nia ba padroeiru Sosiedade Saleziana ba ninia amabilidade, laran-di’ak no ninia umanizmu ne’ebé sai inspirasaun ba Don Bosco no ninia oan sira.
