Miki moris iha 1564, iha Kyoto husi inan-aman ema riku no simu edukasaun iha koléjiu jezuita iha Anziquiama, iha Japão. Konvivénsia koléjiu nian hamosu iha Paulo hakaran atu hola parte iha Kompañia Jezús nian no nune’e mak nia halo, hodi sai pregadór di’ak ida. Maibé labele ordena nia sai amlulik tanba iha tempu ordena nian, la iha bispu ida iha rejiaun Fusai nian. Maibé ida-ne’e la impede atu Paulo Miki kontinua haklaken. Ikusmai simu ordenasaun, nia sai amlulik jezuita dahuluk nia Rain nian, hodi manán konversaun barak ho haraik-an no pasiénsia.
Pasiénsia ne’e la’ós imperadór Toyotomi Hideyoshi nia virtude. Nia simpatizante katolisizmu nian, maibé, husi oras id aba seluk, nia sai ema opozitór maka’as ida, Tanba Koreia nia nia konkista, Japão hakotu ligasaun ho Espanha no ho Osidente, hodi nune’e hamosu persegisaun kontra sarani hotu. Inkluzive misionáriu fransiskanu sira ne’ebé to’o iha Japão husi Filipinas ne’ebé Imperadór rasik simu ho di’ak.
Imperadór duni sai katóliku sira hu Japão, maibé barak mak reziste no hela, Sira kaer uluk fransiskanu sira, hafoin Paulo Miki ho jezuit ana’in rua seluk no leigu tersiáriu na’in 17.
Sarani na’in 26 sofre umillasaun no tortura públika todan liu, Sira lori iha prosisaun ba Meaco iha Nagasaki, simu violénsia no zombaria iha dalan sira, bainhira la’o daudaun ba fatin atu ezekuta sira ho pena mate nian liuhusi krusifikasaun. Paulo Miki nia maluk balun joven liu, sei adolexente, maibé enfrenta pena mate nian ho líder nia korajen. Porezemplu, Tomás Cozaki iha tinan 14; António,13 no Luis Ibaraki iha de’it tinan 11.
Fatin aas, iha Nagasaki, iha-ne’ebé sira krusifika Jezús Kristu nia eroi 26 iha loron 5 Fevereiru 1597 ikusmai hanaran Foho Mártir sira-nian.
Sarani sira namkari atu halai sees masakre sira no sira barak hela iha mota Urakami nia ninin, besik Nagasaki. Iha-ne’ebá sira kontinua moris sira-nia fiar, maski la iha amlulik. Husi momentu ne’ebé Japão loke fali nia an ba europeu sira, misionáriu sira fila hikas no hari’i fali igreja sira, inklui iha Nagasaki, iha-ne’ebé moris komunidade sarani klandestina. Komunidade klandestina ne’e lakon kontaktu ho Igreja Katólika, maibé nia rai didi’ak kritériu tolu rekoñesimentu nian ne’ebé nia simu husi bei-ala sira: “Bainhira Igreja fila iha Japão, imi sei rekoñese liuhusi sinál tolu: amlulik sira la kaben, sei iha imajen Maria nian no Igreja ne’e sei obedese ba papa-sama, katak, bispu Roma nian”. No ida-ne’e mak akontese depoizde tinan atus rua serin, bainhira sarani sira husi Império Loron-sa’e nian hasoru malu fali ho nia Inan, Igreja.
Ita husu santu ne’e nia intersesaun atu ita-nia relasionamentu profundu ho Maromak tradús iha evanjelizasaun umanidade nian.
Ita hatene katak Japão simu Evanjellu liuhusi S. Francisco Xavier nia servisu evanjelizasaun nian entre 1549 no 1551. Fini fó fuan, no liu de’it dékada ruma, Japão iha ona sarani 300.000. Maibé katekeze nia ézitu di’ak tanba katekista lokál sira nia korajen, hanesan Paulo Miki no nia maluk joven sira.
Paulo Miki ho nia maluk sira simu kanonizasaun husi Papa Pio IX, iha 1862.
