Papa Francisco nia lia-menon iha Domingu VII Tinan A
Maun no biin-alin sira, ‘buongiorno’!
Jezús nia liafuan ne’ebé ohin dirije mai ita iha Evanjellu domingu ne’e nian ezijente no parese paradoksál: Nia konvida ita atu see hasan sorin no atu hadomi até ita-nia funu-balu sira (kf Mt 5,38-48). Normál mai ita hadomi ema sira ne’ebé hadomi ita no sai belun ba sira ne’ebé belun ho ita, maski nune’e, Jezús provoka ita hodi dehan: se imi halo hanesan ne’e, «sá loos mak imi halo nu’udar estraordináriu?» (v. 47). Sá loos mak imi halo nu’udar estraordináriu? Ne’e mak pontu ne’ebé ha’u hakarak dada imi-nia atensaun ohin, kona-ba sá loos mak imi halo nu’udar estraordináriu.
“Estraodináriu” mak buat ne’ebé hakat liu limite baibain nian, ne’ebé supera prátika baibain nian no kálkulu normál mai husi prudénsia. Enjerál, ita buka atu iha buat hotu iha orden no iha kontorlu, hodi la’o tuir ita-nia espetativa sira, tuir ita-nia sasukat sira: tan ta’uk la simu tuir ita fó ka atu espoin demais no depoiz sai deziludidu, ita prefere hadomi de’it ema sira ne’ebé hadomi ita atu evita deziluzaun, halo di’ak de’it ba ema ne’ebé di’ak ho ita, sai jenerozu de’it ho ema ne’ebé bele restitui favór ida; no ba ema ne’ebé trata aat ita, ita hatán ho maneira hanesan, nune’e ita iha ekilíbriu. Maibé Na’i fó hanoin mai ita katak ida-ne’e la to’o! Ita bele dehan: ida-ne’e la’ós sarani! Se ita hela iha ordináriu, iha ekilíbriu entre fó no simu, sasán sira la muda. Se Maromak tenke tuir lójika ida-ne’e, ita sei la iha esperansa salvasaun nian! Maibé sorte, Maromak nia domin nafatin “estraordináriu”, hakat liu kritériu baibain sira ne’ebé ita umanu sira uza hodi moris ita-nia relasaun sira.
Ne’e duni, Jezús nia liafuan sira, sadik ita. Enkuantu ita tenta atu hela iha it-ania rasiosíniu utilitáriu ordináriu sira, Nia husu ita atu loke an ba estraordináriu, ba estraordináriu domin gratuitu; enkuantu ita buka atu halo konta sira hanesan, Kristu estimula ita atu moris dezikilírbiru iha domin. Jezús la’ós ema kalkulista di’ak ida: lae! Nia sempre lori ba dezekilíbriu iha domin. Ita keta hakfodak kona-ba ne’e. Se Maromak la’ós dezikilibradu, ita sei la hetan salvasaun: dezekilíbri krús nian mak salba ita! Jezús la mak atu buka ita bainhira ita lakon no dook, Nia la hadomi ita to’o rohan, nia la hakohak krús mai ita,katka ita la merese buat sira-ne’e hotu no ita labele fó buat ida atu selu Nia. Hanesan Apóstolu Paulo hakerek, «karik iha ema ruma prontu atu mate ba ema justu ida; karik ema ruma barani mate ba ema di’ak ida. Maibé Maromak hatudu ninia domin mai ita bainhira ita sei sala-na’in, Kristu mate mai ita» (Rm 5,7-8). Mak ne’e, Maromak hadomi ita enkuantu ita em amaksalak, la’ós tanba ita ema di’ak ka ita bele selu buat ruma ba Nia. Maun no biin-alin sira, Maromak nia domin mak domin ne’ebé naresin, nafatin hakat liu kálkulu sira, nafatin desproporsionál. No ohin husu mó sita atu moris ho maneira ida-ne’e, basá nune’e de;it mak ita sai sasin loloos.
Maun no biin-alin sira, Na’i propoin mai ita atu sia husi lójika selu nian no atu la sukat domin iha balansa kálkulu nian no konveniénsia sira-nian. Nia konvida ita atu la hatán ba aat ho aat, atu barani iha di’ak, atu ariska iha saran an, maski ita simu uitoan de’it ka la simu buat ida nu’udar rekompens. Tanba ne’e mak domin ne’ebé neineik transforma konflitu sira, habadak distánsia sira, supera ameasa sira no kura kanek sira ódiu nian. Entain ita bele husu ba an rasik, ita ida-idak: ha’u, iha ha’u-nia moris, ha’u tuir lójika retribuisaun nian ka ida gratuidade nian, hanesna Maromak halo? Kristu nia domin estraordináriu la’ós faisl, maibé posivel; posivel tanba Nia rasik tulun ita hodi haraik mai ita ninia Espíritu, ninia domin lahó sasukat.
Ita harohan ba Na’i-Feto, ne’ebé hodi hatán ba Maromak ninia “sim” lahó kálkulu, permite atu halo ho nia obra-prima ninia Grasa nian.
