11 Jullu
Saun Bento Abade
Nia loron komemora iha 11 Jullu, data ne’ebé Kreda Katólika nomeia nia, liuhusi Papa Pio XII, nu’udar padroeiru Europa nian, santu ne’e mak ezemplu ida fiar no determinasaun nian.
Ohin Santa Igreja fó hanoin mai ita kona-ba santu boot ida nia moris no nnia testemuñu, Saun Bento. Na’i nia atan fiél ne’e moris iha Umbria, Itália, iha tinan 480, membru família nobre Romana. Sei labarik, nia sensível ona ba grasa sira, nune’e mak nia iha gostu espesiál ba orasaun. Nia hala’o ninia estudu sahuluk sira iha rejiaun Norcia nian, besik sidade Spoleto.
Tuirmai nia ba hela iha Roma atu estuda filozofia ba tinan tolu, estuda no harohan, hodi la simu vizita sira. Maibé, loron ida, akontese buat ruma milagrozu, nailulik ida rejiaun ne’e nian prepara han-kalan no, enkuantu nia konsentra an hela, nia rona lian ida ne’ebé dehan: “Ó halo han-kalan enkuantu ha’u-nia atan Bento mate hamlaha iha rai-fuik maran”. Nune’e, nailulik ne’e, ho esforsu maka’as, bá iha rai-fuik maran, no hetan gruta ka fatuk-kuak ne’ebé Bento subar an bá no depoizde orasaun ida, serve hahán ba nia.
Liu tiha tempu ruma, ema simples no importante barak deskobre foin-sa’e Bento no nia hahú simu beibeik vizita sira, husi ema sira ne’ebé ba husu konsellu no orasaun ba nia. Ninia fama sai boot no ema barak liután buaka nia ba konsellu.
Radikalidade evanjélika
Tanba fama santidade nian, Saun Bento simu bolun atu sai abade (superiór) konventu ida nian iha Vicovaro. Nia aseita, ho hanoin atu serví. Maibé,nia la identifika an ho estilu moris nian no interse uitoan husi monje sira. Ninia hakaran aas liután, atu husik nia an identifika ho dixiplina ne’ebé menus iha grupu ne’e.
Hanesan naroman ne’ebé dada ema sira ne’ebé lakon dalan, la demora ba Saun Bento atu funda mosteiru/konventu 12. Molok nia, monje sira moris nu’udar eremita, izoladu no mesak. Nune’e, nia organiza vid amonástika komunitária no mosteiru sira hahú buras. Sira hotu moris tuir regra ida, ne’ebé ikusmai simu naran “Regra Saun Bento nian”.
Família nobre Roma nian hahú haruka sira-nia oan-mane sira atu estuda iha mosteiru sira ne’ebé S. Bento funda. Konvivénsia ho nia sai fábrika ida santu sira-nian, entre sira-ne’e ita destaka Saun Plácido no Saun Mauro, ne’ebé sai edukandu atentu liu S. Bento nian.
Regra famoza Saun Bento nian
Regra famoza S. Bento nian (Regula Monasteriorum) mak livru ida nia rasik hakerek, ho norma sira ba vid amonástika marka ho momentu profundu kontemplasaun nian no vida komunitária. Regra ne’e livru ida ho kapítulu badak 73, ne’ebé fó prioridade ba silénsiu, orasaun, serbisu, rekollimentu, karidade fraterna no obediénsia. Nia másima boot liu mak “ora et labora”. La halo buat ida, ka baruk mak inimigu klamar nian. Orasuan no serbisu la kontra malu, maibé estabelese relasaun ida simbioze nian. Lahó orasuan labele hasoru Maromak.
Ordem Saun Bento nian ohin loron sei moris no ativa, hodi tuir regra hanesan ne’ebé hakerek tinan 1.500 liubá. Regra ne’e adapta ba kongregasaun sira seluk, sira ne’ebé moderna mós hetan inspirasaun husi S. Bento ninia hanorin sira.
Grasa no milagre Maromak nian, liuhusi atan ne’e
Iha okaziaun ida, Bento bá Monte Cassino, iha Itália, no hahú haklaken Evanjellu ba povu. Ninia atuasaun marka ho milagre no sinál barak, entre sira-ne’e, mak grasa libertasaun husi malignu/diabu, inklui ezorsizmu sira. Povu hahú konverte an, to’o sira ho inisiativa rasik harahun tiha konstrusaun ida iha-ne’ebé ema halo kultu ba maromak jentiu Apolo. Iha ninia ruína sira nia leten, sira harii konvenu rua ho Papa Félix lll nia aprovasaun no bensan sira.
Saun Bento halo ninia páskua iha tinan 547, ho idade 67. Molok ne’e, nia haruka ke’e ninia rate rasik no, ko’alia tiha ba monje sira , nia hamriik no ho liman foti sa’e ba lalehan, nia iis kotu. Ninia relíkua balun hela iha Mosteiro Monte Cassino no iha abadia Fleury, iha Fransa. Maromak nia atan ne’e hetan kanonizasaun iha tinan 1220 no nia festa monu iha loron 11 Jullu.
Ita harohan atu liuhusi ninia intersesaun no sasin, grasa atu keta fó espasu ka fatin ba buat aat iha ita-nia moris. Atu Maromak ukun no sai nafatin sentru ba ita-nia moris.
Kuriozidade kona-ba devosaun ba Saun Bento
Ninia imajen reprezenta ho livru regra sira-nian (ora et labora); sinu ida, ne’ebé reprezenta Maromak nia lian; kopu ida ne’ebé nakfera no samea ne’ebé reprezenta venenu; manu-metan ida ho paun baluk ida iha nia ibun reprezenta tempu ne’ebé nia hala’o iha rai-fuik maran no ai-tonka ida reprezenta dixiplina.
Medalla Saun Bento nia eskultura dahuluk halo (bahat) iha koluna sira mosteiru Monte Cassino nian. Iha medalla nia oin ita lee: “Eius in obitu nostro praesentia muniamur“, ne’ebé signifika: “Ita hetan protesaun liuhusi ninia prezensa iha oras ita-nia mate nian”.
Papa Bento XIV mak halo “design” kona-ba medalla Saun Bento nian no aprova hodi fó induljénsia ba ema sira ne’ebé lori ho fiar:
- Iha kotuk iha: C.S.S.M.L = Crux Sancta Sit Mihi Lux che signifika: Krús Santa sai ha’u-nia naroman.
- Iha kotuk nia parte sorin ho modu orizontál it alee; N.D.S.M.D = Non Draco Sit Mihi Dux ne’ebé signifika: Atu demóniu la sai ha’u-nia ulun.
- Iha parte sorin loos iha kotuk, ho modu sirkulár hakerek: V.R.S = Vade Retro Satana ne’ebé signifika: ó bá kotuk, satanás.
- Iha kotuk, sorin loos ho forma sirkulár: N.S.M.V= Nunquam Suade Mihi Vana ne’ebé signifika: ó keta babeur ha’u ho buat aat sira.
- Iha kotuk iha sorin karuk ho forma sirkulár: S.M.Q.L = Sunt Mala Quae Libas ne’ebé signifika: Buat ne’ebé ó aprezenta mai ha’u buat aat.
- Iha kotuk ho modu sirkulár iha karuk: I.V.B = Ipse Venena Bibe ne’ebé signifika: Ó rasik hemu ó-nia venenu sira.
Saun Bento, harohan mai ami!
