mercoledì, Giugno 18, 2025
No Result
View All Result
FMA Timor Leste
Advertisement
  • HOME
  • Destake
    • FMA News
    • Husi Kreda
    • Família Saleziana
  • Sé mak ami
    • Institutu
      • Kona-ba ami
      • Fundadór sira
        • Don Bosco
        • Madre Mazzarello
      • Husi Madre Jerál
      • Obra sira
    • Provinsia
      • FMA TIN
      • Husi Provinsiál
      • Programa Provínsia TIN
    • Komunidade
      • Komunidade Sira
      • Timor-Leste
      • Indonesia
  • Animasaun no Governasaun
    • Adminstrasaun
    • Pastorál Juveníl
    • Formasaun
    • Misaun Ad Gentes
    • Família Saleziana
    • Komunikasaun Sosiál
  • Edukomunika
    • Karizma
    • Edukomunika ohin
    • Ekolojia
  • Liturjia
    • Tinan A
    • Tinan B
    • Tinan C
  • Vida Sarani
    • Ha’u fiar
    • Na’i-Feto
    • Santu/a no Beatu/a
  • Rekursu
    • Bíblia
      • Testamentu Foun
      • Lectio Divina
      • Aprofundamentu bíbliku
      • Formasaun bíblika
    • Vida Konsagrada
      • Dokumentu Vida Konsagrada
      • Formasaun Vida Konsagrada
    • Kreda
      • Dokumentu Amu-Papa
      • Dokumentu Kreda nian
      • Formasaun litúrjika
      • Katekeze Tinan Fiar nian
    • Dokumentu FMA
      • Dokumentu Propriu Institutu FMA nian
      • Fonte
      • Renovasaun Vitál
    • Formasaun FMA
      • Formasaun Inisiál
      • Formasaun Kontínua
    • Orasaun
      • Adorasaun
      • Don Bosco
      • Kuarezma
      • Madre Mazzarello
      • Maria
      • Pentekostes
      • Retiru
      • S. José
      • Sagrado Coração de Jesus
      • Salmu sira
    • Espiritualidade Saleziana
      • Dimensaun Mariana
      • Don Bosco
      • Maria Mazzarello
      • Reitór-Mor
      • Santidade iha Família Saleziana
      • Sistema Preventivu
    • Pastorál Juveníl
      • Animadór 2013
      • Animadór 2014
      • Animadór 2015
      • Enkontru vokasionál
      • Oratóriu
        • Tinan 2013
        • Tinan 2014
        • Tinan 2015
        • Tinan 2016
        • Tinan 2021
  • Tatoli
  • Galeria
    • Photo
    • Video
    • Audio
  • HOME
  • Destake
    • FMA News
    • Husi Kreda
    • Família Saleziana
  • Sé mak ami
    • Institutu
      • Kona-ba ami
      • Fundadór sira
        • Don Bosco
        • Madre Mazzarello
      • Husi Madre Jerál
      • Obra sira
    • Provinsia
      • FMA TIN
      • Husi Provinsiál
      • Programa Provínsia TIN
    • Komunidade
      • Komunidade Sira
      • Timor-Leste
      • Indonesia
  • Animasaun no Governasaun
    • Adminstrasaun
    • Pastorál Juveníl
    • Formasaun
    • Misaun Ad Gentes
    • Família Saleziana
    • Komunikasaun Sosiál
  • Edukomunika
    • Karizma
    • Edukomunika ohin
    • Ekolojia
  • Liturjia
    • Tinan A
    • Tinan B
    • Tinan C
  • Vida Sarani
    • Ha’u fiar
    • Na’i-Feto
    • Santu/a no Beatu/a
  • Rekursu
    • Bíblia
      • Testamentu Foun
      • Lectio Divina
      • Aprofundamentu bíbliku
      • Formasaun bíblika
    • Vida Konsagrada
      • Dokumentu Vida Konsagrada
      • Formasaun Vida Konsagrada
    • Kreda
      • Dokumentu Amu-Papa
      • Dokumentu Kreda nian
      • Formasaun litúrjika
      • Katekeze Tinan Fiar nian
    • Dokumentu FMA
      • Dokumentu Propriu Institutu FMA nian
      • Fonte
      • Renovasaun Vitál
    • Formasaun FMA
      • Formasaun Inisiál
      • Formasaun Kontínua
    • Orasaun
      • Adorasaun
      • Don Bosco
      • Kuarezma
      • Madre Mazzarello
      • Maria
      • Pentekostes
      • Retiru
      • S. José
      • Sagrado Coração de Jesus
      • Salmu sira
    • Espiritualidade Saleziana
      • Dimensaun Mariana
      • Don Bosco
      • Maria Mazzarello
      • Reitór-Mor
      • Santidade iha Família Saleziana
      • Sistema Preventivu
    • Pastorál Juveníl
      • Animadór 2013
      • Animadór 2014
      • Animadór 2015
      • Enkontru vokasionál
      • Oratóriu
        • Tinan 2013
        • Tinan 2014
        • Tinan 2015
        • Tinan 2016
        • Tinan 2021
  • Tatoli
  • Galeria
    • Photo
    • Video
    • Audio
No Result
View All Result
FMA Timor Leste
No Result
View All Result

Seminar kona-ba lei protesaun menoridade nian

by admin
16/12/2017
in Edukomunika ohin, FMA News
Share on FacebookShare on TwitterEmail

Dili -Iha 16 Dezembru 2017, iha Komunidade Saun Joaun Bosco Balide, halao seminar kona ba Konvensaun Direitus ba Labarik nian. Seminar ne’e parisipa husi Irman FMA , Leigus, Formande no Foin-sa’e sira mai husi  komunidade Balide, Laga, Baucau, Fuiloro, Venilale Maria Auxiliadora, Venilale Madre Mazzarello,  Divina Providensia, Eusebia, & Novisiadu,  hamutuk ema na’in 30.

Seminar ida ne’e hato’o husi Senhora Komisaria Konvensaun Direitus Labarik nian, Dra Maria Barreto.

Molok hahu seminar nee aprezentasaun dahuluk husi  Irman Sebastiana Costa, FMA kona ba “ Direitu Fundamental ba labarik” iha puntu importante 4 mak hanesan:

  1. Direitu ba Sobrevivensia

Moris, Naran no sosiedadi, Susu ben inan nian, Imunizasaun, Nutrisaun, Proteje        labarik husi moras bebe nian, Dame iha familia

  1. Direitu ba Dezenvolvimentu

Edukasaun infantil, Kualidadi edukasaun bázika, Opurtunidadi ba tempu livre

no halimar

  1. Direitu ba Protesaun

Ambienti diak, Dame iha familia, Protesaun husi fa’an labarik,  esploitasaun sexual, abuzu, neglijensia, esplorasaun ho objetivu ba ekonómia, Provizaun lejislativu, Adopsaun, inan aman hakiak, alternativa tau matan ba labarik

  1. Direitu ba Partisipasaun

Asesu ba informasaun, Oportunidadi ba hato’o, Hanoin, Liberdadi atu ema bele rona no mos ema bele respeita.

Direitu Sobre  Labarik

Kazu da II : Labarik  hasoru violensia seksual

Kazu estudu nian (Study case)

Historia:

Hau nia naran MPC (tinan 15), data hau haluha ona maibe fulan Novembru tinan 2010 hau ho hau nia aman naran inisial JC hela mesak iha uma to’os laran. Wainhira hau nia aman haree udan bo’ot no kalohan taka rai metin, hau nia aman obriga hau hasai nia roupa maibe hau lakohi no atu hakilar hau nia aman buti metin hau nia ibun hodi dehan sé ó hakilar hau oho mate ó. Hau la iha força atu hasoru hau nia aman entaun hau nia aman klu sai hau nia roupa no hatama ho obriga nia penis ba hau nia oin lulik to’o nia ben sai. Hau senti moras no ran maibe hau labele hakilar tanba hau nia ameasas hau no dehan labele fo hatene ba hau nia inan se lae nia oho mate hau. Ida ne’e akontesemntu Primeiru. Segundo, Wain hira hau nia inan ba tiha to’os, hau nia aman estraga tan hau to’o hau isin rua no hau partus bebe mate. Hau nia aman bosok ba familia no vizinhu katak bebe ne’e nia aman iha du’ut laran. Liu tiha semana rua, hau nia aman obriga tan hau halo relasaun sexuál, no hau la halo tuir mak hau nia aman kaer hau riba ba rai no rasta hau ba toba fatin hodi estraga hau. Hahu husi ne’e regularmente koandu hau nia inan ba to’os no alin sira ba escola. Hau nia aman obriga hau loron ida halo relasaun dala rua iha dader no lokraik. Koandu hau tauk mesak ho hau nia aman iha uma no hakarak tir hau nia inan no hau nia aman sempre la hatan ho lia fuan siak. To’o ikus hau isin rua ba dala (iha tempo neba isin rua fulan hitu).  Hau senti moe no traumatizada, hirus ba hau nia aman, hau hetan ameasa hela bebeik deit. Loron ida, Polisia ba Sede suku no Xefe Suku bolu hau nia aman no hau ba Sede. Iha neba Xefe Suku bolu hau no husu, se mak fo isin rua ba ó? Hau dehan hau nia aman. Xefe Suku dehan ba Polisia e lori hau ba Uma Mahon Fokupers iha loron 10 de Novembru de 2011. Hau hela iha uma mahon to’o hau partus. Hau hela iha Uma Mahon durante tinan ha’at (4) tanba hau nia aman livre hela iha liur, hau nai familia lakohi simu hau atu fila e hau nia maun atu baku mate hau koandu hau fila ba uma. Iha loron 14 de Jullu de 2014, Tribunal foti desizaun final iha julgamentu fo pena prizaun ba hau nia tinan 18 hela iha komarka. Iha loron 22 de Agostu de 2014, hau foin fila ba uma ho hau nia oan. Familia la haree hau nia oan .

Grupu sira diskuti kona ba kazu ne’e.

1.Tipu kazu violensia saida deit mak vitima hasoru

  • Aprezentasun: * Violensia Seksual/ insestu

* Violasaun fisika

* Ameasa

* Moral

* Trauma & ekonomia ba labarik.

2. Oinsa grupu nia hanoin /sentimento kona ba sitausaun ida ne’e?

  • Aman: animal ida, la normal, la hatudu figura aman nian, aman ne’e jentiu ida laos sarani.
  • Labarik: la ezersita nia virgindade, labele proteje an, odio husi oan, taka an ba familia.

3.Asaun saida mak grupu halo, bainhira hasoru kazu ida hanesan ne’e!

  • Proteje labarik, fo hatene ba autoridade local, sansaun ba nia aman, hadook husi Komunidade
  1. Oinsa atu proteje labarik sira ne’e?

Lori ba uma mahon, edukasaun ba inan aman, ransu livre/ dijital, institusaun ruma.

Partisipante sira nia hanoin kona ba Seminar ne’e

  • Furak liu atu hatene didiak situasaun labarik Timor nian ne’ebe maioria hetan abuzu his ema boot sira. Labarik sira tenke hetan protesaun tuir direitu sira nian. Nu’udar sidadaun no liu-liu nu’udar edukadora, bainhira hatene ona sira nia direitu ita tenke eduka no proteje sira husi sira nia dezenvolvimentu nu’udar labarik. Ita buka dalan liu-liu kolabora ho Ministeriu kompotente, familia no sosiedade atu bele tau matan no tulun sira atu sir abele hatene lori an ho diak. ( Novisia Ingracia)
  • Ho seminar badak ohin nian, aumenta tan hau nia koñesimentu kona ba protesaun Minoria, liu-liu hatene kona ba labarik sira nia Direitus fundamental ne’ebe sira tenke hetan.  Seminar ne’e hanesan bukae ida ba hau nu’udar edukadora ida atu hatene proteje labarik sira iha misaun, oratorio  no eskola husi violensia oin –oin ne’ebe sira hasoru.  Hau fiar katak ho Ispetoria nia mehi hakarak proteje labarik sir abele harii sosiedade ida ne’ebe edukadu no saudavel iha fututu ( Irmã Alice Gama FMA, Komunidade Baucau)
  • Tuir hau hanoin buat ne’ebe Senhora hato’o kapas tebes atu rona, tanba bele motiva labarik sira atu komprende didiak kona ba oinsa lalaok Direitu fundamental ba labarik sira. Labarik sira bele hatene saida mak  sira nia Direitu  los ( Daniel Januario de Sousa, Estudante ETV Venilale)

(Maria Sarmento Guterres)

Tags: protesaun menoridade
Previous Post

Maromak hakarak hato’o buat ruma mai ita-nia Inspetoria

Next Post

Rekoleksi untuk menyambut kelahiran Yesus

Related Posts

WORKSHOP DOKUMENTU FINAL SINODU BISPO SIRA NIAN  KREDA IDA SINODAL: “KOMUÑAUN,  PARTISIPASAUN NO MISAUN”

WORKSHOP DOKUMENTU FINAL SINODU BISPO SIRA NIAN KREDA IDA SINODAL: “KOMUÑAUN, PARTISIPASAUN NO MISAUN”

by Redasaun

Dili-Comoro centru formasaun João Paulo II (Timor-Leste) iha loron 7 fulan juñu tinan 2025. Iha loron 7 fulan juñu tinan...

IRMÁN MARIA TRONCATTI: LOGO OFISIÁL

IRMÁN MARIA TRONCATTI: LOGO OFISIÁL

by Redasaun

Enkuantu hein hela data Kanonizasaun Irmán Maria Troncatti (1883-1969), Filha de Maria Auxiliadora misionária iha Ekuadór, ne’ebé Papa Francisco fó...

SEMINAR INKULTURASAUN “FIAR NE’EBE INKARNA IHA KULTURA”

SEMINAR INKULTURASAUN “FIAR NE’EBE INKARNA IHA KULTURA”

by Redasaun

Iha loron 31 fulan maio tinan 2025, iha Inspetoria TIN (Timor Indonesia), irman FMA sira hamutuk ho leigos sira, professor,...

Copyright FMATIN© 2025 All rights reserved

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In
No Result
View All Result
  • HOME
  • Destake
    • FMA News
    • Husi Kreda
    • Família Saleziana
  • Sé mak ami
    • Institutu
      • Kona-ba ami
      • Fundadór sira
      • Husi Madre Jerál
      • Obra sira
    • Provinsia
      • FMA TIN
      • Husi Provinsiál
      • Programa Provínsia TIN
    • Komunidade
      • Komunidade Sira
      • Timor-Leste
      • Indonesia
  • Animasaun no Governasaun
    • Adminstrasaun
    • Pastorál Juveníl
    • Formasaun
    • Misaun Ad Gentes
    • Família Saleziana
    • Komunikasaun Sosiál
  • Edukomunika
    • Karizma
    • Edukomunika ohin
    • Ekolojia
  • Liturjia
    • Tinan A
    • Tinan B
    • Tinan C
  • Vida Sarani
    • Ha’u fiar
    • Na’i-Feto
    • Santu/a no Beatu/a
  • Rekursu
    • Bíblia
      • Testamentu Foun
      • Lectio Divina
      • Aprofundamentu bíbliku
      • Formasaun bíblika
    • Vida Konsagrada
      • Dokumentu Vida Konsagrada
      • Formasaun Vida Konsagrada
    • Kreda
      • Dokumentu Amu-Papa
      • Dokumentu Kreda nian
      • Formasaun litúrjika
      • Katekeze Tinan Fiar nian
    • Dokumentu FMA
      • Dokumentu Propriu Institutu FMA nian
      • Fonte
      • Renovasaun Vitál
    • Formasaun FMA
      • Formasaun Inisiál
      • Formasaun Kontínua
    • Orasaun
      • Adorasaun
      • Don Bosco
      • Kuarezma
      • Madre Mazzarello
      • Maria
      • Pentekostes
      • Retiru
      • S. José
      • Sagrado Coração de Jesus
      • Salmu sira
    • Espiritualidade Saleziana
      • Dimensaun Mariana
      • Don Bosco
      • Maria Mazzarello
      • Reitór-Mor
      • Santidade iha Família Saleziana
      • Sistema Preventivu
    • Pastorál Juveníl
      • Animadór 2013
      • Animadór 2014
      • Animadór 2015
      • Enkontru vokasionál
      • Oratóriu
  • Tatoli
  • Galeria
    • Photo
    • Video
    • Audio


Copyright FMATIN © 2025. All Rights Reserved.