Papa Francisco nia lia-menon, 13 Fevereiru 2022, molok harohan Angelus
Maun no biin-alin sira, bondia!
Iha sentru Evanjellu Liturjia ohin nian ita “Bem-Aventuransa sira” [Rahun-Di’ak] (kf Lc 6,20-23). Interessante atu nota katak Jezús, maski ema lubun boot hale’u Nia,nia haklaken Bem-Aventuransa «ba ninia dixípulu sira» (v. 20). Nia ko’alia ba eskolante sira. Bem-Aventuransa sira, defaktu, define Jezús nia dixípulu nia identidade. Bem-Aventuransa sira estrañu, komprende-laek ba ema ne’ebé la’ós dixípulu; enkuantu, se ita husu Jezús nia dixípulu mak oinsá loos, nia resposta mak Bem-Aventuransa sira. Ita haree Bem-Aventuransa dahuluk, baze ba sira seluk: «Rahun di’ak ba imi, kiak sira, basá Maromak nia Reinu imi-nian» (v. 20). Rahun di’ak ba imi, kiak sira. Jezús dehan buat rua kona-ba nia dixípulu sira: sira beatu [rahun-di’ak] no sira kiak; sira rahun-diak tanba sira kiak.
Iha sentidu sá loos? Iha sentidu katak Jezús nia dixípulu la hetan ksolok iha osan, iha podér ka iha rikusoin sira seluk, maibé iha don sira ne’ebé loroloron nia simu husi Maromak: vida, kriasaun, maun no biin-alin sira, no seluk tan. Ne’e mak don sira moris nian. Rikusoin ne’ebé nia iha mós, nia kontente atu partilla, tanba nia moris iha Maromak nia lójika. No sá loos lójika Maromak nian? Gratuidade. Dixípulu sira aprende atu moris iha gratuidade. Pobreza ida-ne’e mak atitude ida mós ba sentidu moris nian, tanba Jezús nia dixípulu la hanoin katak nia posui, katak nia hatene ona buat hotu, maibé nia hatene katak nia tenke aprende loroloron. No ida-ne’e mak pobreza ida: konxiénsia katak tenke aprende loroloron. Jezús nia dixípulu, tanba iha atitude ida-ne’e, nia mak ema ida haraik-an, nakloke, dook husi prejuizu no rijidés.
Iha ezemplu furak ida iha Evanjellu domingu kotuk nian. Simaun Pedro, peskadór matenek, simu Jezús nia proposta atu soe dai iha oras ne’ebé la’ós oras peska nian; hafoin, nakonu ho hakfodak ba peska, nia husik roo no nia soin hotu atu tuir Na’i. Pedro hatudu nia an dosil hodi husik buat hotu, nune’e sai dixípulu. Iha kontráriu, ema ne’ebé belit liu ba ninia ideia sira, ba ninia seguransa sira, difisil atu tuir Jezús loloos. Nia tuir uitoan, iha buat sira ne’ebé “konkorda ho Nia no Nia konkorda ho ha’u” de’it, maibé, ba buat seluk, lae. No ida-ne’e la’ós dixípulu. No nia monu ba tristeza. Sai triste tanba sasán sira la la’o tuir nia hanoin, tanba realidade eskapa husi nia eskema mentál sira no la satisfeitu. Dixípulu fali, hatene kuestiona nia an, hatene buka Maromak ho haraik-an loron ba loron, no ida-ne’e permite nia atu tama iha realidade, hodi kapta rikusoin no kompleksidade.
Ho liafuan seluk, dixípulu Na’i nian aseita paradoksu Bem-Aventuransa sira-nian: Rahun-Diak sira deklara beatu, katak haksolok, ema ne’ebé kiak, ema ne’ebé kuran buat barak no rekoñese buat ne’e. Umanamente, ita hanoin ho modu seluk: ksolok ba ema ne’ebé riku, ema ne’ebé nakonu ho rikusoin sira, ema ne’ebé simu aplauzu sira no ema barak inveja nia, ema ne’ebé iha seguransa hotu. Maibé ida-ne’e pensamentu mundanu ida, la’ós pensamentu Rahun-Di’ak sira-nian! Jezús fali deklara katak susesu mundanu mak frakasu ida, bainhira bazeia ba egoízmu ne’ebé bubu sa’e no hafoin husik mamuk ida iha fuan. Iha paradoksu Bem-Aventuransa sira nia oin dixípulu husik nia an tama iha krize, konxiente katak la’ós Maromak mak tenke tama iha ita-nia lójika sira, maibé ita mak tama iha Ninia lójika. Ida-ne’e husu dalan ida, dalaruma susar, maibé nafatin akompaña ho ksolok. Tanba Jezús nia dixípulu haksolok ho ksolok mai husi Jezús. Tanba, ita hanoin, liafuan dahuluk Jezús hateten mak: beatu [ksolok]; husi ne’e mai naran Bem-Aventuransa sira. No ida-ne’e sinónimu ho sai Jezús nia dixípulu. Na’i hodi liberta ita husi moris-atan egosentrizmu nian, sobu ita-nia taka-an, halo nabeen ita-nia laran-toos, no revela mai ita ksolok loos, ne’ebé dalabarak ita hetan iha buat ne’ebé ita la hanoin. Nia mak gia ita-nia moris, ho ita, ho ita-nia prekonseitu sira ka ho ita-nia ezijénsia sira. Dixípulu mak, finalmente, ida-ne’ebé husik Jezús gia nia, loke nia fuan ba Jezús, rona Nia no tuir nia lurón.
Ne’e duni ita bele husu ba an rasik: ha’u – ita ida-idak – iha disponibilidade dixípulu nian? Ka ha’u iha komportamentu rijidés nian mai husi ema ne’ebé sente kómodu, sente loos ona, husi ema ne’ebé sente nia to’o ona? Ha’u husik atu paradoksu Bem-aventuransa nian “sobu husi laran” ka ha’u hela de’it iha ha’u-nia ideia sira nia limitasaun laran? No hafoin, ho lójika Bem-Aventuransa nian, aleinde susar no difikuldade sira, ha’u sente ksolok atu tuir Jezús? Ida-ne’e mak karakterístika ne’ebé marka liu dixípulu nian: ksolok fuan nian. Ita keta haluha: ksolok fuan nian. Ida-ne’e mak fatuk komparasaun nian atu hatene se ema ida dixípulu: nia iha ksolok iha fuan? Ha’u iha ksolok iha fuan? Kestaun mak ne’e.
Na’i-Feto, dixípula dahuluk Na’i nian, tulun ita atu moris nu’udar dixípulu/a sira nakoke no haksolok.
