Dili-Comoro centru formasaun João Paulo II (Timor-Leste) iha loron 7 fulan juñu tinan 2025.
Iha loron 7 fulan juñu tinan 2025 iha inspetoria Sta. Maria Mazzarello TIN (Timor no Indonesia), ekipa Inter-ambitu hala’o iniziativa hodi fahe ba foinsa’e sira, dokumentu final sinodu bispu sira nian. Partisipante sira ne’ebe partisipa iha seminar ida ne’e mak: madre FMA sira husi komunidade idak-idak, formande sira husi aspirante to’o novicia, estudante sira husi eskola São Pedro, São Miguel, eskola Nicolau Lobatu, eskola sekundaria Kristal, Instituto superior Kristal, eskola Maria Regina Metinaro, Frater Salesiano sira inklui mos representante estudante balun husi Instituto Filosofia S. Francisco de Sales, ADMA sira husi Comoro no Balide, antigus alunos sira husi SDB,antigus alunus sira husi FMA.
Irman. Evangelina da Costa Xavier FMA nia lia menon:
Sublinha katak sinodalidade iha Komuñaun, partisipasaun no missaun, ida ne’e mak dalan ne’ebe orienta ita atu haklaken dokumentu final kreda nian. Dokumentu final sinodu bispu sira nian, dezafia ita iha tempu ohin loron nian atu lao hamutuk nu’udar kreda, hatudu Don ida klean no nakonu ho esperansa ho ninia abut iha konviksaun katak Espiritu Santu guia kreda iha viajen renovasaun nian, tanba ne’e mak sinodalidade mak nu’udar dalan ida atu sai kreda konversaun dinamica spiritual no pastoral iha ne’ebe batizadu sira hotu simu bolun atu la’o hamutuk. Igreja Sinodal mak igreja ida ne’ebe la’o hamutuk, discerne hamutuk, hodi rona no atua iha unidade. Konvida ita loke espasiu sira dialogu nian, la’o hamutuk iha komuñaun hodi hakuak ninia foinsa’e sira, valoriza direitu feto sira nian no lori ba oin Kristu nia misaun ho esperansa, aten brani no ho ksolok.
Irman. Angelita Gomes FMA, apresenta resumo breve kona ba dokumentu final
Haktuir katak, dokumentu final ida ne’e koalia kona-ba komuñaun iha la’o hamutuk, Ita simu batismo, ho tempu hanesan ita nia knar principal mak atu haklaken Kristu liu husi ita nia hahalok iha moris lorloron nian.Irman sita mos Papa Francisco nia lia menon, “ Papa hato’o katak ita nia kreda sira presiza sai kreda miserikordia nian, iha ne’ebe bele fahe ho ema hotu perdaun no reconsiliasaun ne’ebe mai husi Maromak”. Dokumentu ida ne’e fahe ba Capitulo 5:
- Fuan sinodalidade = Papel Espiritu Santo nian hodi bolu ba igreja ba konversaun.
- Hamutuk iha ró = Nessesidade ba relasaun sira ne’ebe hafoun an iha igreja.
- So’e rede = Transformasaun prosesu sira igreja nian no halo dixernimentu.
- Ikan sira barak = Kultura oin-oin no ligasaun iha Kreda global.
- Ha’u mos haruka o = Bolun ida hodi sai sasin atu haklaken Kristu Nia moris-hias.
Hafoin apresenta tiha riasunto ba dokumentu ne’e, komisaun sira fahe partisipante sira ba grupo lima hodi ba haklean kona-ba Capitulo idak-idak no halo diskusaun, sharing iha grupo ida-idak.
Lia menon husi Mons. Marcel ŠMEJKAL representante Santa Se iha Timor Leste
Depois kondivisaun iha grupo, iha selebrasaun Eucaristia, ne’ebe prezide husi Padre Placido SDB no Co-celebrante Mons. Marcel ŠMEJKAL. Iha omelia hateten: “Maun alin sira, ohin ita sei medita hamutuk kona ba sinodalidade la’o hamutuk nu’udar maun alin. Iha evangelho, Jesus hateten ba nia apostolu Pedro “o tuir Ha’u mai” Ida ne’e signifikadu bo’ot tebes ba Pedro atu tuir Jesus. Jesus hato’o ba Pedro ho roman Espirito Santo hodi moris iha sinodalidade. Nune’e nia konvida ita hotu atu tuir mos Nia. Igreja mak nu’udar povo Maromak nia ne’ebe halibur iha mundo tomak ne’ebe presente iha Comunidade local ne’ebe sai real iha selebrasaun Eucaristia. Igreja hetan moris husi liafuan nia isin lolon, nune’e igreja rasik mak Cristo nia isin lolon. Ita nia Igreja iha ninia karakteristika tolu:
- Kreda ida mesak katak ita nia dalan fiar nian mak dalan hamutuk, nune’e sinodalidade hahu iha ne’e, konvite atu la’o hamutuk hodi manan divisaun no moris iha unidade.
- Kreda Santa katak Kristo rasik mak santifika kreda ida ne’e, maske ita nia kreda laos perfeitu, maibe nafatin presente no moris iha Kreda ida ne’e. nune’e sinodalidade mak espasu santidade nian, tanba halo ita rona Espiritu, eduka ita ba haraik-an.
- Liafuan Katolika katak universal, kreda Katolika tan hakuak povo Maromak nian, Kreda Sinodal mak Kreda ne’ebe rona ema hotu, ne’ebe husik diversidade hariku nia. Ita la’o tuir kreda apostolika tanba hari’I iha apostolu sira nia sasin.
Ita simu bolun atu tuir Cristo, tamba ita ida-idak mak nudar igreja ka Cristo nia isin lolon hodi kontinua Ninia misaun ida ne’e. Sinodu mak nu’udar dalan ba Santidade. Sinodalidade mak konvite atu la’o hamutuk nu’udar maun alin hodi haklaken Cristo Nia moris-hias, la’o hamutuk hodi tau abut iha fiar no moris iha karidade.
Hafoin de missa, iha almosu hamutuk no irman sira aproveita oportunidade ne’e hodi agradese na Mons. Marcel ŠMEJKAL ninia presenza no ninia disponibilidade hodi hakat to’o mai iha Centru.
Ikus liu Iha apresentasaun grupo nian kona-ba Capitulo idak-idak;
Grupo 1: Capitulo 1; fuan sinodal fahe ba parte haat:
- Espiritu Santu bolu ba konversaun
- Karakteristika Igreja katak povu Maromak nian.
- Abut Sakramento povu nian
- Eucaristia
Grupo 2: Capitulo 2; Hamutuk iha ró ida ne’ebe fahe ba parte 4 haat;
- hamutuk
- Kreda domestika
- Responsabiidade to’o pontu objetivu
- Kuida ita nia kreda.
Grupu 3:Capitulo 3; So’e rede katak
- Halo dixernimentu no orasaun klaru,
- Rona malu no halo dialogu
- amizade no simu malu
- Caridade
Grupu 4: Capitulo 4: Ikan sira barak.
- Halo dixernimentu etapa por etapa ,
- Rona Maromak nia liafuan, ilumina husi Espiritu Santu,
- Halo dialogu to’o nia objetivu,
- Amizade, onestidade.
- Empeñu: hala’o asaun Caridade
Grupu 5:Capitulo 5: Ha’u mos Haruka ó
- Aten brani atu hatan ba bolun
- Brani haklaken
- Formador ne’ebe kualifikadu ba formasaun nian
- Empeñu;Tau Maromak iha sentru, brani hodi haklaken kristu nia moris-hias.
Obrigada wain ba Komisaun sira ne’ebe kompostu husi Inter ambitu Inspetoria nian, no ba prezensa ema ida-idak nian iha eventu ida ne’e.
