Baucau – Bazeia ba programa ne’ebé deside ona, atu prepara ba eventu bo’ot sira ne’ebé oras dadaun Família Saleziana prepara an atu selebra (Bisentenáriu Don Bosco nia mors nian) no mós Kreda iha rai Timor selebra tinan atus lima evanjelizasaun iha rai Timor mak AA (Antigas Alunas) FMA husi zona Baucau nian deside atu iha loron 18 fulan Jullu 2015 hakarak realiza selebrasaun Eukaristia hodi hanoin atu manan induljénsia plenária no mós programa formasaun ba membru AA sira.
Iha realizasaun programa ne’e partisipa husi AA sira hamutuk nain 17 ne’ebé presente no mós ho la’en kaben membru AA na’in rua mak husi Helena de Jesus no Franquelina Maia. Maski konvida kolega sira barak atu bele partecipa iha programa ida ne’e, maibé barak husi sira mak la presente tan motivu oin-oin maibé agradece Maromak tan sei bele presente nain 17 ne’e. Husi partisipasaun ne’e hatudu sinál pozitivu iha uniaun AA ida ne’e nian no sira nia prezensa ne’e hatudu katak membru AA hetan korajen mós husi família uma laran. Partisipasaun ne’e hanesan modelu ida ne’ebé loke mós dalan ba membru AA sira seluk atu hola parte iha atividade ne’ebé uniaun AA programa tiha ona.
Programa ne’e hahú tuku 9:15 OTL dadeer iha Igreja Katedrál Baucau nian. Loke ho selebrasaun penitensiál iha ne’ebé padre Aguedo Palomo SDB mak simu konfissaun sira. Remata tiha selebrasaun ne’e, kontinua kedas ho selebrasaun Eukaristia nian.
Selebrasaun Eukaristia remata, hahú fila fali formasaun kona-ba família iha salaun parokiál Santo Antonio Baucau nian. Oradora ba formasaun ne’e, mak señora Brígida da Silva, ne’ebé mai husi Dili tanba irmán Ernestina FMA mak konvida atu fahe ninia esperiénsia kona-ba família. Mana Juvinalia loke, hodi fó benvinda no agradese ba señora Brigida nia presenza no disponibilidade bo’ot atu mai to’o iha Baucau hodi fahe ho ami ninia esperiénsia kona-ba moris família nian. Hafoin tuir mai ida idak introduz an, atu bele hatene malu oituan.
Señora Brígida loke hodi fo definisaun kona-ba família (família tradisional) iha ne’ebé nia esplika katak família mak ema sira ne’ebé iha relasaun ba malu hanesan avó, inan, aman no oan sira. Família mós hanesan ema lubun ida ne’ebé halibur hamutuk iha fatin ida ka uma ida no ema hirak ne’e iha relasaun ba malu ka komunika malu. Hanesan komunidade relijiozu/a sira. Família tuir definisaun tradisionál katak ema na’in rua (mane no feto) ne’ebé laran monu ba malu no deside atu moris hamutuk hodi harii uma-kain ida. Uma-kain ne’ebé ema na’in rua ne’e hari’i tanba Maromak bolu sira na’in rua hamutuk, ne’ebé mai husi fatin la hanesan hodi sai ida de’it.
Família la moris midar midar de’it maibé iha mós problema sira, bele mai husi uma-laran no mós husi li’ur. Problema ne’ebé mósu iha uma-laran mak problema finansiál, problema falta komunikasaun, falta respeita ba malu, ladún komprende malu no problema oan sira nian. Problema ne’ebé mósu husi li’ur mak hanesan rumores/gossip sira kona-ba la’en ka feen ninia relasaun ho ema seluk, kona-ba kultura nian, ka iha mós ema sira ne’ebé hakarak estraga relasaun família laran liuhusi sira-nia liafuan xoke sira no buat seluk tan
Atu hasoru problema sira ne’e presiza domin uluknanai maibé domin de’it la to’o, presiza mós hahalok sira seluk hanesan fiar ba malu, komunikasaun, sinseridade ba malu, sakrifísiu no orasaun.
Ikusmai señora Brigida mós fó ezemplu moris prátika nian liuliu nudar feen no inan iha família laran. Tips ida tan bainhira hasoru problema iha uma-laran mak presiza reza atu husu tulun, kbiit no grasa ba Maromak. Liuhusi orasaun ne’e rasik mós bele haforsa an atu hasoru dezafiu sira iha moris família nian.
“Atu harii uma–kain ninia baze mak domin, fiar, sakrifísiu, pasiénsia, orasaun no komunikasaun. Buat hirak ne’e mak bele hametin unidade, pás no armonia iha família”.
Formasaun remata tuku 12:10 OTL. Nu’udar AA nia rekordasaun ba señora Brigida prezidente Uniaun AA Baucau entrega prezente ki’ik ida “estátua Maria Auxiliadora” nu’udar hahalok gratidaun ba señora Brígida ninia laran-di’ak no disponibilidade tomak hodi marka prezensa no bele fahe ninia matenek no liuliu ninia esperiénsia moris família nian mai ami lubun oan ne’e.
Buat ne’ebé ami aprende ohin, ho Maromak nia kbi’it no grasa ami sei haka’as-an atu hala’o buat hirak ne’e iha ami-nia família laran, atu bele tau matan liután ba ami-nia família atu ami nia família mós bele moris iha fidelidade nafatin to’o rohan.
Husi Agata Freitas Moreira (AA-prezidente uniaun Baucau)