Oinsá rekoñese amululik ida fiél ba ninia vokasaun? Husi «ksolok» ne’ebé nia sente iha laran no nia lori ba povu. Amlulik ida ne’ebé «la’ós funsionáriu ida», maibé ne’ebé iha kapasidade atu tama iha realidade loroloron nian hodi hateke «ho Maromak nia matan» nune’e mós ho «ema nia matan». Hodi hateke ba modelu S. Giovanni Bosco nian — ne’ebé ohin nia memória litúrjika — Iha Missa selebra iha dadeer kinta 31 Janeiru iha Santa Marta Amu-Papa sujere karakterístika fundamentál ruma ne’ebé tenke hetan iha amlulik hotu.
Amu-Papa nia reflesaun hahú husi epizódiu ida Santu Valdocco nian: «Iha loron ninia ordenasaun — nia haktuir — nia inan dehan ba nia: “Ó sai amlulik, ó hahú atu terus”». Fraze forte ida, kuaze enigmátika. «Saida mak nia hakarak dehan — Papa Francisco husu — señora umilde ne’e, to’os-na’in, ne’ebé la estuda iha fakuldade telolojia nian?». Konserteza mamá Margherita nia intensaun mak «subliña realidade ida», maibé ho objetivu mós atu «dada nia oan-mane nia atensaun», tau nia iha vijilánsia, basá se iha moris «nia konxiente katak la iha terus» ne’e sinál ida katak «buat ruma la la’o loos». Amu-Papa esplika katak, ne’e mak «inan ida nia profesia», feto simples ida «no ho fuan nakonu ho Espíritu».
Pergunta ida ne’ebé Amu-Papa propoin hikas nu’udar provokasaun atuál. «Ha’u hanoin: tanba sá amlulik ida tenke sofre? Ka tanba bainhira hahú ninia ministériu, terus mak sinál katak buat ne’e la’o di’ak?». Loos duni ne’e la signifika katak amlulik mak «faquir» (haterus an) ida. Resposta ita hetan iha hilin moris nian ne’ebé Don Bosco halo, Papa Francisco hateten, ne’ebé «iha korajen atu hateke ba realidade ho ema nia matan no Maromak nia matan». Nia tama didi’ak iha realidade ne’ebé nia horik bá hodi hakohak difikuldade sira hotu no koko terus hotu mai husi ne’e. Nia, Amu-Papa esplika, hateke ba nia sorisorin «iha epóka ida masónika, ódiu ba amlulik sira, taka-an aristokrasia nian, iha-ne’ebé ema kiak sira kiak tebes duni, lixu», no «nia haree iha lurón sira foin-sa’e sira ne’e nia dehan: “labele nune’e!”». Don Bosco, «haree ho ema nia matan, ema ida ne’ebé maun no aman mós, no dehan: “Lae duni, labele la’o nune’e! Foin-sa’e sira-ne’e sei ba hotu iha padre Cafasso ka tesi kakorok… lae, labele bá oin nune’e”, no nia nu’udar ema sente laran-taridu, no nu’udar ema hahú hanoun dalan sira atu halo foin-sa’e sira buras, atu halo foin-sa’e sira sai tasak, Lurón sira ema nian».
Ema nia matan, maibé la’ós de’it ema nian. Don Bosco «iha korajen atu hateke ho Maromak nia matan no bá Maromak no dehan ba Nia: “Maibé, halo ha’u komprende… ida-ne’e injustisa… oinsá ida-ne’e bá oin nune’e… Ita hakiak ema sira ne’e ba moris nakonu no sira-nian mak trajédia lolos ida…”». Nune’e, «hodi hateke ba realidade ho domin aman nian — aman no mestre, liturjia ohin nian dehan — no hodi hateke ba Maromak ho matan husi ema kiak ne’ebé husu naroman ida, hahú atu la’o bá oin».
Agora resposta kona-ba identidade amlulik nian: «amluliik tenke iha polaridade rua ne’e. Hateke ba realidade ho ema nia matan, no ho Maromak nia matan». No ida-ne’e signifika, Amu-Papa hatutan, «tempu barak iha tabernákulu nia oin».
Kapasidade ba hateken rua ne’e, Amu-Papa kontinua, hodi hanoin ba Salezianu sira nia Fundadór ida-ne’e, «halo nia haree dalan». Defaktu, Don Bosco la simplesmente bá to’o foin-sa’e sira ho Katesizmu no Krusifiksu hodi dehan: «imi halo ida-ne’e…» no fó ukun-fuan sira. Nia halo karik nune’e, Amu-Papa komenta, «foin-sa’e sira sei dehan ba nia: “Boanoite, até aban”». Iha kontráriu «nia ba besik sira, ho sira-nia isin-moris. Nia halo sira joga, nia fahe sira iha grupu, nia halo sira sai ida de’it nu’udar maun-alin… nia bá, la’o ho sira, rona sira, haree hamutuk ho sira, tanis ho sira no lori sira bá oin nune’e». No ida-ne’e duni «amlulik ne’ebé haree ema umanamente, nafatin laran-luak».
Ohin loron mós dalaruma ita rona sarani sira dehan: «amlulik simu de’it husi tuku 15 to’o 17.30». Maibé, Amu-Papa subliña, «ó la’ós empregadu ida, funsionáriu ida. Ita iha funsionáriu barak, di’ak, halo sira-nia serbisu, hanesan funsionáriu sira tenke halo. Maibé padre la’ós funsionáriu ida, nia labele sai funsionáriu». No, hodi diriji idealmente ba amlulik ida-idak, Amu-Papa ezorta: «Hateke ho ema nia matan no sei to’o ba ó sentimentu ida-ne’e, sabedouria atu komprende katak sira ó-nia oan, ó-nia maun-alin sira. No hafoin, iha korajen atu bá luta iha ne’ebá: amlulik mak ida ne’ebé luta ho Maromak».
Defaktu, iha risku, Papa Francisco hatutan, «iha nafatin risku atu hateken ba umanu demais no laiha ba divinu, ka divinu demais no laiha ba umanu: maibé se ita la ariska, ita sei la halo buat ida iha moris…». Nune’e mak akontese iha moris: «Aman ida foti risku tanba oan, maun ida foti risku tanba alin bainhira iha domin…». No dalaruma ida-ne’e bele lori «terus» tanba «hahú persegisaun sira, hahú murmurasaun… “Ah, amlulik ida-ne’e, iha ne’ebá, iha lurón, ho labarik sira, ho foin-sa’e sira, no foin-sa’e maledukadu sira ne’ebé ho sira-nia bola fera ha’u-nia janela nia vidru…”, murmurasaun hotu».
Dalan loos nian mak ida Don Bosco hatudu. «Ohin — Papa Francisco hateten — ha’u hakarak agradese Maromak tanba haraik mai ita mane ida-ne’e, mane ida-ne’e, ne’ebé husi labarik hahú ona serbisu: nia hatene katak sá manán paun loroloron nian; mane ne’e, ne’ebé komprende piedade ida ne’ebé loos, piedade loos nian, mane ida ne’ebé simu husi Maromak fuan boot ida aman nian, mestre nian».
Ezemplu ida, ne’ebé fó ba Amu-Papa indikasaun seluk folin boot no desiziva: «Sá loos — nia husu — sinál ne’ebé dehan katak padre ida di’ak», ne’ebé «hodi hateke ba realidade ho ema nia matan no Maromak nia matan? Ksolok». No, «bainhira padre ida la hetan ksolok iha laran, para kedas no husu ha an rasik tanba sá». Don Bosco, nia «mestre ksolok nian». Defaktu «nia halo ema seluk haksolok no nia rasik haksolok nafatin. No nia rasik terus». Nune’e, Amu-Papa taka, «Ita husu Na’I, hodi Don Bosco nia intersesaun, ohin, grasa atu ita-nia padre sira haksolok: haksolok tanba sira iha sentidu loos atu hateke ba sasán sira pastoral nian, Maromak nia povu ho ema nia matan no Maromak nia matan».
(Fonte: www.osservatoreromano.va)
