Orijen

Nia naran batizmu nian mak Iñigo Lopez de Loyola. Nia moris iha 23 Outubru 1491, husi família ne’ebé riku, nobre no sarani, iha sidade Azpeitia, hola parte ba provínsia baska Guipuzcoa nian, España. Nia mak oan-ikun husi oan na’in 13. Ninia edukasaun lori nia atu sai aristokrata ida. Tanba ne’e mak Iñigo sai boot iha moris luxu korte liurai nian. Nia pratika desportu, hodi dedika an ba halai taru kuda.

Podér no desportu

Iha tinan 1506, ninia família Lopez de Loyola serví tezoureiru reinu Castela nian naran João Velásquez de Cuellar, parente ida Iñigo nian. Liutiha tinan ida, foti Iñigo kortezaun no pajen iha kastelu boot tezoureiru ne’e nian. Iha ne’ebá mak nia estuda no manán kultura boot, Nia sai kavaleiru di’ak liu no hahú gosta Aventura militár sira. Tuir ninia temperamentu, nia fó valór liu ba orgullu duké ksolok ka kaan isin nian.

Militár

Liutiha tinan 10, iha 1517, ho tinan 26, Iñigo tuir kareira militár. Nia halo servisu ne’e ba parente seluk importante liu, koñesidu nu’udar duke Najera nian. Najera mak vise-liurai Navarra nian. Iñigo defende nia parente liurai ne’e iha funu barak, militár ka diplomátika.

Bala ida kañaun nian muda ninia istória

Iha 20 Maiu 1521, bala kañaun nian ida muda ninia istória. Bala halo nia kanek grave iha nia ruin ain-karuk nian, bainhira nia luta atu defende sidade Pamplona. Tanba kanek ida-ne’e, Iñigo presiza tempu naruk rekuperasaun nian. Iha tempu ne’e, porakazu, nia la lee livru sira romanse funu no infantaria nian no hahú lee livru santu oioin nian no Kristu nia Paixaun nian. Nune’e, Maromak nia grasa kona nia. Hodi tulun husi ninia alin-feto ne’ebé tau matan ba nia, Iñigo husik ba nafatin livru sira ne’ebé uluk nia gosta lee no lee de’it mak livru relijiozu sira. Bainhira nia hetan isin-di’ak fali, Iñigo deside troka an husi vida militár ba dedikasaun ba Maromak.

Tara ninia surik

Jestu ida marka Iñigo nia desizaun. Iha peregrinasaun ba Jerusalém, nia liu husi kapela santuáriu Na’i-Feto Montserrat nian, no, iha-ne’ebá nia husik ninia surik tara iha altár. Ho jestu ne’e, nia fila kotuk ba mundu, ba liurai nia kadunan no aparénsia sira. Husi 1522 to’o 1523, nia retira an atu moris iha fatuk-kuak ida iha Manresa. Nia halo moris eremita nian no husu esmola atu bele moris. Ne’e nu’udar tempu peniténsia no solidaun nian. Maski nia hala’o moris ho nesesidade grave oioin, maibé tempu ne’e fó fuan. Durante tempu ida-ne’e nia prepara baze ba ninia obra importante liu: livru ho títulu “Exercícios espirituais“. Husi kampu funu nian, Iñigo assume funu espirituál boot, no bá estuda filozofia no teolojia iha sidade Paris no Venezia.

Kompañia de Jezús – Societas Iesu moris

Iha Paris, Iñigo koñese belun na’in neen. Hamutuk, sira funda “Companhia de Jesus “ iha 15 Agostu 1534. Entre belun sira-ne’e ida mak S. Francisco Xavier, missionáriu boot ida sira nia Orden nian, evanjelizadór boot Ázia no Japaun nian. Grupu maun-alin sira fiar nian ida-ne’e simu ordenasaun amlulik nian iha 1537, bainhira remata sira-nia estudu. Iha ordenasaun, Iñigo foti naran Inácio. Liutiha tinan tolu, Papa Paulo III fó aprovasaun ofisiál ba Orden foun. Inácio de Loyola eleitu atu assume superior-jerál nia fatin.

Misionáriu hodi haruka misionáriu sira

Santu Inácio de Loyola forma no haruka misionáriu jezuita sira ba parte oioin mundu nian. Sira iha misaun atu kuda fiar sarani, liuliu iha povu rai-na’in jentiu sira rai dook Amérika no Ázia nian. Misionáriu jezuita sira lori Evanjellu Jezús Kristu nian ba fatin sira dook liu no ema la koñese, Barak mak mate nu’udar martir tanba fiar iha Kristu, hodi husik sasin korajen, fiar no domin ba Maromak.

Mate

Santu Inácio de Loyola husi momentu assume kargu superiór jerál Orden nian, ninia saúde ladi’ak ba beibeik. Tanba fraku liu nia mate iha 31 Jullu 1556, iha Roma, ho tinan 65. Papa Gregório XV mak selebra ninia kanonizasaun iha tinan 1622. Iha bula kanonizasaun nian S. Inácio de Loyola hetan rekoñesimentu nu’udar ema ne’ebé  iha “klamar ida boot liu mundu”. Iha 1922 Papa Pio XI deklara S. Inácio Padroeiru Retiru Espirituál sira-nian. Santu Inácio de Loyola kontribui maka’as ba Kreda no ba umanidade. Ninia babukak interiór lori revelasaun no afirmasaun sira ne’ebé atuál nafatin. Nia kona duni ema ninia fuan.

Orasaun S. Inácio hakerek no harohan

Santu Inácio de Loyola hakerek orasaun ruma ne’ebé famozu. Ida mak hanesan tuirmai:

“Foti bá, Na’i no simu ha’u-nia liberdade tomak, ha’u-nia memória mós, ha’u-nia entendimentu no ha’u-nia vontade tomak. Buat hotu ne’ebé ha’u soi, Ita mak haraik mai ha’u ho domin. Don hotu ne’ebé ita fó mai ha’u, ho gratidaun ha’u fó hikas ba Ita. Ita haraik de’it, ita-nia domin, Ita-nia grasa. Ne’e de’it natón ona, buat seluk ha’u lakohi husu tan”.

Orasaun seluk ne’ebé furak mak “Anima Christi” (latin). Orasaun ne’e S. Inácio de Loyola hameno atu harohan iha nia livru “Exercícios Espirituais” nu’udar orasaun konkluziva kolókiu nian iha númeru 62,2; 147,2; 253; 258,d. Tanba S. Ináco hameno beibeik, ema hanoin nia mak hakerek.

Anima Christi, sanctifica me.
Corpus Christi, salva me.
Sanguis Christi, inebria me.
Aqua lateris Christi, lava me.
Passio Christi, conforta me.
O bone Jesu, exaudi me.
Intra tua vulnera absconde me.
Ne permittas me separari a te.
Ab hoste maligno defende me.
In hora mortis meae voca me.
Et jube me venire ad te,
ut cum Sanctis tuis laudem te
in saecula saeculorum. Amen