Katekeze 16 – Orasaun iha Kreda ne’ebé foin moris

PAPA FRANCISCO NIA KATEKEZE – 26 Novembru 2020

 

Maun no biin-alin sira, bondia!

Ain-hakat dahuluk Kreda nian iha mundu marka ho orasaun.  Hakerek apostóliku sira no narrasaun boot Ápóstolu sira-nia Hahalok fó hikas mai ita ilas Kreda ida iha dalan, Kreda ida serbisu badinas, maibé hetan reuniaun sira orasaun nian nu’udar baze no impusu ba asaun misionária. Ilas Komunidade primitiva Jerusalém nian mak pontu referénsia ba esperiénsia sarani hotu. Lucas hakerek iha Livru Apóstolu sira-nia Hahalok: «Sira persevera iha apóstolu sira-nia hanorin no iha komuñaun, iha silu-fahe paun no iha orasaun» (2,42). Komunidade persevera iha orasaun.

Ita hetan iha-ne’e karakterísitka esesniál haat vida ekleziál nian: raronak ba apóstolu sira-nia hanorin, dahluk; daruak, protesaun komuñaun resíproka; datoluk, silu-fahe paun no, dahaat, orasaun. Ne’e hotu fó hanoin mai ita katak Kreda nia ezisténsia iha sentidu se hela metin iha uniaun ho Kristu, katak iha komunidade, iha nia Liafuan, iha Eukaristia no iha orasaun. Ne’e mak modu atu kesi an, ita, ba Kristu. Pregasaun no katekeze fó sasin Mestre ninia liafuan no jestu sira; babukak konstante komuñaun fraterna nian prezerva husi egoízmu no partikularizmu; silu-fahe paun realiza sakramentu Jezús nia prezensa iha ita leet: Nia nunka auzente, iha Eukaristia nia mak iha-ne’ebá duni. Nia moris no la’o ho ita. No iha fatinikus orasaun, nu’udar espasu diálogu nian ho Aman, liuhusi Kristu iha Espíritu Santu.

Buat hotu ne’ebé buras iha Kreda lahó “koordenada” sira-ne’e, la soi fundamentu. Atu dixerne situasaun ida ita tenek husu oinsá, iha situasaun ida-ne’e, soi koordenada haat ne’e: pregasaun, babukak konstante komuñaun fraterna nian – karidade –, silu-fahe paun – katak vida eukarístika – no orasaun. Tenke avalia situasaun hotu iha koordenada haat ne’e nia roman. Buat ne’ebé la tama iha koordenada sira-ne’e falta eklezialidade, la’ós ekleziál. Maromak mak halo Kreda, la’ós obra sira ninia tarutu maka’as. Kreda la’ós merkadu ida; Kreda la’ós grupu ida emprezáriu sira-nian ne’ebé avansa ho emprendimentu foun. Kreda mak obra Esíritu Santu nian, ne’ebé Jezús haruka mai ita atu halibur ita. Kreda. Kreda mak presizamente serbisu Espíritu Santu nian iha komunidade kristán, iha vida komunitária, iha Eukaristia, iha orasaun, sempre. No buat hotu ne’ebé moris la’ós iha koordenada sira-ne’e nia laran falta fundamentu, hanesan uma ida hari’i iha rai-henek leten (kf Mt 7,24-27). Maromak mak halo Kreda, la’ós obra sira nia tarutu maka’as. Jezús nia liafuan mak hakonu ho sentidu ita-nia esforsu sira. No iha haraik-an mak hari’i futuru mundu nian.

Dalaruma, ha’u sente tristezza boot bainhira ha’u haree komunidade ruma ne’ebé, ho vontade di’ak, la’o sala dalaan tanba hanoin atu halo Kreda liuhusi soru-mutu sira, hanesan fali partidu polítiku ida: maioria, minoria, saida mak ida-ne’e hanoin, ida seluk, ida fali… “Ida-ne’e nu’udar Sínodu ida, dalan sinodál ne’eb’e ita tenke halo”. Ha’u husu: be Espíritu Santu iha-ne’ebé? Orasaun iha-ne’ebé? Domin komunitáriu iha-ne’ebé? Eukaristia iha-ne’ebé? Lahó koordenada haat ne’e, Kreda sai sosiedade umana, partidu polítiku ida – maioria, minoria – halo mudansa sira hanesan empreza ida, liuhus maioria ka minoria… Maibé Espíritu Santu la iha. No Espíritu Santu nia prezensa ne’e koordena haat ne’e mak garante. Atu avalia situasaun ida, se nia ekleziál ka la’ós ekleziál, ita husu se iha koordena haat ne’e: vida komunitária, orasaun, Eukaristia…[pregasaun], oinsá moris iha kooodenada haat ne’e dezenvolve. Se ida-ne’e falta, falta Espíritu, no se falta Espíritu ita sai asosiasaun umanitária furak ida, karidade nian, di’ak, di’ak, partidu ida mós, ita bele dehan nune’e, ekleziál, maibé la’ós Kreda. No tanba ne’e Kreda labele moris ba buat sira ne’e: nia sai boot la’ós ho proselitizmu, hanesan empreza sira, nia moris ho atrasaun. No sé mak motór atrasaun nian? Espíritu Santu. Ita nunka bele haluha Bento XVI nia liafuan sira-ne’e: “Lkreda buras la’ós ho proselitizmu, nia buras liuhusi atrasaun”. Se falta Espíritu Santu, nia mak atrai ema ba Jezús, iha-ne’ebá la iha Kreda. Iha club di’ak ida belun sira nian, di’ak, ho intensaun di’ak, maibé la’ós Kreda, la iha sinodalidade.

Hodi lee Apóstolu sira-nia Hahalok ita deskobre oinsá motór ho forsa boot evanjelizasaun nian mak reuniaun sira orasaun nian, iha-ne’ebé ema ne’ebé partisipa esperimenta loloos Jezús nia prezensa no Espíritu book sira. Membru sira komunidade dahuluk nian – maibé ida-ne’e vale nafatin mai ita ohin – komprende katak istória enkontru ho Jezús la la para iha momentu Axensaun nian, maibé kontinua iha sira-nia moris. Hodi haktuir buat ne’ebé Na’i dehan no halo – raronak Liafuan – hodi harohan atu tama iha komuñaun ho Nia, buat hotu sai moris. Orasaun fó roman no manas: don Espíritu nian hamoris fervór iha sira.

Kona-ba ne’e, Katesizmu iha espresaun ida karregadu liu. Dehan nune’e: «Espíritu Santu […] fó hanoin kona-ba Kristu ba ninia Kreda harohan-na’in, lori mós nia ba Lia-Loos tomak no hamosu formulasaun foun sira, iha-ne’ebé esprime Kristu nia Mistériu ne’ebé labele esplika, ne’ebé atua iha moris, iha sakramentu sira no iha Kreda nia misaun» (n. 2625). Ne’e mak obra Espíritu nian iha Kreda; hanoin Jezús. Jezús rasik dehan: Nia sei hanorin imi no sei fó hanoin ba imi. Misaun mak hanoin kona-ba Jezús, maibé la’ós nu’udar ezersísiu mnemóniku [dekór nian]. Kristuan sira, la’o iha dalan misaun nian, hanoin Jezús enkuantu sira halo Nia sai prezente hikas fali; no husi Nia, husi ninia Espíritu, sira simu”impulsu” atu bá, atu haklaken, atu serví. Iha orasaun kristaun tama iha Maromak nia mistériu, ne’ebé hadomi ema, Maromak ne’ebé hakarak atu haklaken Evanjellu ba ema hotu. Maromak mak Maromak ba ema hotu, no iha Jezús baki hotu separasaun nian monu definitivamente: hanesan saun Paulo hateten, Nia mak ita -nia damen, katak «ida-ne’ebé halo ema na’in rua sai ida de’it» (Ef 2,14). Jezús halo unidade.

Nune’e Kreda primitiva nia ritmu moris nian marka ho selebrasaun nia susesaun kontínua, konvokasaun sira, tempu orasaun komunitária no pesoál. No Espíritu mak haraik kbiit ba pregadór sira ne’ebé  halo viajen, no tanba domin ba Jezús sira hean tasi sira, enfrenta perigu sira, submete an ba umillasaun sira.

Maromak haraik domin, Maromak husu domin. Ne’e mak abut místiku vida kristán tomak nian. Kristuan dahuluk sira iha orasaun, maibé ita mós ne’ebé mai sékulu barak depois, moris esperiénsia hanesan. Espíritu anima buat hotu. No sarani ida-idak ne’ebé la ta’uk atu dedika tempu ba orasaun bele halo sai ninian apóstoulu Paulo nia liafuan sira: «Vida ne’e, ne’ebé ha’u moris iha isin, ha’u moris iha fiar iha Maromak nia Oan, ne’eb’e hadomi ha’u no saran nia an rasik mai tan ha’u» (Gal 2,20). Orasaun halo ó konxiente kona-ba ne’e. Iha silénsiu adorasaun nian de’it mak ita esperimenta lia-loos tomak liafuan sira-ne’e nian. Ita tenke foti fali sentidu adorasaun nian. Adora, adora Maromak, adora Jezús, adora Espíritu. Aman, Oan no Espíritu: adora. Iha silénsiu. No orasaun ne’e mak ahi moris Espíritu nian ne’ebé fó forsa ba sasin no ba misaun. Obrigadu.