Katekeze 19– Orasaun intersesaun nian

PAPA FRANCISCO NIA KATEKEZE – 16 Dezembru 2020

 

Maun no biin-alin sira, bondia!

Ema ne’ebé harohan la husik mundu iha nia kotuk. Se orasaun la hakohak ksolok no teru sira, esperansa no laran-susar sira umanidade nian, nia sai atividade la preghiera “dekorativa” ida, atitude superfisiál ida, teatru nian, atitude intimizmu. Ita hotu presiza interioridade: atu retira ani iha espasu ida no iha tempu ida dedika ba ita-nia relasaun ho Maromak. Maibé ida-ne’e la dehan halai sees husi realidade. Iha orasaun, Maromak “foti ita, fó bensan mai ita, no tuirmai silu no fó ita”, ba ema hotu nia hamlaha. Kristaun ida-idak simu bolun atu sai, iha Maromak nia liman, paun ne’ebé silu no fahe. Katak orasaun konkreta ida, ne’ebé la’ós halai.

Nune’e mane no feto sira orasaun nian buka solidaun no silénsiu, la’ós atu ema la xateia sira, maibé atu rona didi’ak Maromak nia lian. Dalaruma sira retira husi mundu, iha sira-nia kuartu nia segredu, hanesan Jezús hameno (kf Mt 6,6), maibé, iha-ne’ebé de’it sira horik bá, sira husik odamatan fuan nian nakloke nafatin: odamatan nakloke ba ema sira ne’ebé harohan maski la hatene katak sira harohan; ba sira ne’ebé la harohan duni maibé lori hakilar ida-ne’ebé hanehan hela, invokasaun haksumik ida; ba sira ne’ebé la’o sala no lakon dalan… Ema naran de’it bele dere iha harohan-na’in ida nia odamatan no hetan iha nia (mane ka feto) fuan kompaixaun nian, ne’ebé harohan hodi la esklui ema ida. Orasaun mak ita-nia fuan no ita-nia lian, no sai fuan no lian ba ema barak ne’ebé la hatene harohan eh la harohan, eh lakohi harohan eh labele harohan: ita mak ema sira-ne’e nia fuan no lian nee’ebé sae ba Jezús, sae ba Aman, nu’udar intersesór sira. Iha solidaun ema ne’ebé harohan – iha solidaun tempu naruk nian eh iha solidaun oras balun nian atu harohan – sira haketak an husi buat hotu no ema hotu atu hasoru buat hotu no ema hotu iha Maromak. Nune’e, harohan-na’in harohan ba mundu tomak, hodi lori iha nia kabaas naha-todan no salan sira. Nia harohan ba ema hotu no ba ema ida-idak: nia hanesan Maromak nia “antena” iha mundu ne’e. Iha ema kiak ida-idak ne’ebé dere odamatan, iha ema ida-idak ne’ebé lakon sentidu sasán nian, ne’ebé harohan haree Kristu nia oin.

Katesizmu hakerek: «Intersede, husu ba ema seluk […] ne’e mak prerrogativa fuan ida iha sintonia ho Maromak nia mizerikórdia» (n. 2635). Ida-ne’e furak liu. Bainhira ita harohan ita iha sintonia ho Maromak nia mizerikórdia: mizerikórdia ba ita-nia salan sira – katak mizerikórdia ho ita – maibé mós mizerikórdia ba ema hotu ne’ebé husu atu harohan ba sira, ba sira ita hakarak harohan iha sintonia ho Maromak nia fuan. Ida-ne’e mak orasaun loos. Iha sintonia ho Maromak nia mizerikórdia, fuan mizerikordiozu ne’e. «Iha tempu Kreda nian, intersesaun kristán, partisipa iha Kristu nia intersesaun: ne’e mak espresaun komuñaun santu sira-nian» (ibid.). Katak sá partisipa iha intersesaun Kristu nian, bainhira ha’u intersede ba ema ka harohan ba ema ruma? Tanba Kristu iha Aman nia oin mak intersesór, harohan mai ita, harohan hodi halo Aman haree nia liman sira nia kanek; tanba Jezús fizikamente, ho nia isin iha Aman nia oin. Jezús mak ita-nia intersesór, no harohan uitoan, halo hanesan Jezús: intersede iha Jezús ba Aman, ba ema seluk. No ida-ne’e furak liu.

Iha orasaun ema mak sentru. Ema, simplesmente. Ema ne’ebé la hadomi nia maluk la harohan ho seriedade. Bele dehan nune’e: iha espíritu ódiu nian labele harohan; iha espíritu indiferensa nian labele harohan. Orasaun de’it mak fó iha espíritu domin nian. Ema ne’ebé la hadomi halo finje harohan, ka nia hanoin nia harohan, maibé la harohan, tanba falta iha espíritu katak domin. Iha Kreda, ema ne’ebé hatene ema seluk nia tristeza ka ksolok ba liu iha profundidade liufali sira ne’ebé halo peskiza ba “sistema másimu sira”. Ba motivu ida-ne’e iha esperiénsia kona-ba umanu iha orasaun ida-idak, tanba ema sira, maski halo salan, ita nunka rejeita ka soe sira.

Bainhira fiar-na’in ida, hodi Espíritu Santu nia impulsu, harohan ba sala-na’in sira, nia la halo selesaun, la hasai julgamentu kondenasaun nian: nia harohan ba hotu. No harohan mós ba an rasik. Iha momentu ne’ebá nia hatene katak nia la’ós seluk liu husi ema seluk ne’ebé nia harohan bá: nia sente nia an maksalak, entre ema maksalak sira, no harohan ba hotu. Lisaun ai-knanoik farizeu no publikanu nian nafatin moris no atuál (kf Lc 18,9-14): ita la di’ak liu ema ida, ita hotu maun no biin-alin hanesan iha frajilidade, iha terus sira no iha sai sala-na’in. Tanba ne’e orasaun ida ne’ebé ita bele dirije ba Maromak mak ida-ne’e: “Na’i, ema moris ida la justu iha Ita futar oin”, nein ida: ami hotu sala-na’in –, ami hotu devedór sira ne’ebé iha konta ne’ebé ladauk taka; la iha ema ida sala-laek iha Ita-nia matan. Na’i sadia ami!”. No ho espíritu ida-ne’e, orasaun sai fekunda, tanba ita bá ho haraik-an iha Maromak nia oin atu harohan ba hotu. Farizeu fali, harohan ho foti-an: “Ha’u agradese Ita, Na’i, tanba ha’u la’ós hanesan ema maksalak sira; ha’u justu, ha’u halo nafatin….”. Ida-ne’e la’ós orasaun: ida-ne’e katak hateke ba lalenok, ba realidade rasik, hateke ba espellu ne’ebé pinta ho foti-an.

Mundu ba oin tanba korrente harohan-na’in sira-nian ne’ebé intersede, no ema ida la koñese sira… maibé la’ós ho Maromak! Iha sarani deskoñesidu barak ne’ebé, iha tempu persegisaun nian, hatene repete ita Na’i nia liafuan sira: «Aman, perdua sira tanba sira la hatene saida mak sira halo» (Lc 23,34).

Bibi-atan di’ak nafatin fiél nafatin maski haree salan nia nia emar sira-nian: bibi-atan di’ak kontinua sai aman mós bainhira nia oan sira hadook an no husik nia. Nia persevera iha servisu bibi-atan nian hasoru mós ida ne’ebé lori atu nia halo foer nia liman sira; nia la taka fuan ba sira ne’ebé karik halo nia terus.

Kreda, iha ninia membru sira hotu, iha misaun atu pratika orasaun intersesaun nian, intersede ba ema seluk. Ho modu partikulár sira ne’ebé tau iha fatin ida responsabilidade nian iha devér ne’e: aman-inan, edukadór/a sira, ministru ordenadu sira, superiór/a sira komunidade nian… Hanesan Abraun no Moisés, dalaruma sira tenke “defende” ema sira entrega ba sira ihaMaromak nia oin. Iha realidade, katak, hateke sira ho Maromak nia matan no fuan, ho Ninia kompaixaun no ternura ne’ebé la nahas. Harohan ho ternura ba ema seluk.

Maun no biin-alin sira, ita hotu mak ai-tahan husi ai-hun hanesan: haketak-an ida-idak fó hanoin mai ita ba laran-sadia boot ne’ebé ita tenke haburas ba malu, iha orasaun. Ita harohan ba malu: halo di’ak mai ita no halo di’ak ba hotu. Obrigadu!