15 Agostu 2012

Maria hatudu mai ita katak ita-nia moris la hotu iha mamuk, maibé Maromak hein ita ho nia domin rohan-laek; ne’e maka buat ne’ebé Amu-Papa dehan iha nia omelia iha misa Asunsaun Na’i-feto nian iha parókia San Tommaso da Villanova iha Castel Gandolfo.

Maria «hotu tiha nia moris iha rai, Maromak lori nia ba glória lalehan klamar no isin»: nune’e maka iha loron 1 fulan Novembru 1950, Veneravel Pio XII proklama dogma Asunsaun nian.

Ne’e maka lialoos ida fiar nian – Amu-Papa Bento esplika – ne’ebé hatudu mai ita katak “iha Maromak iha espasu ba ema”. No Maria – nia hatutan tan – hodi sai ida de’it ho Maromak “la hadook an husi ita, la ba iha galáksia ida sekoñesidu”, maibé, sai besik liután mai ita ida-idak” Nia hetok sai boot liután:

“Maria, iha uniaun totál ho Maromak, soi fuan ida boot tebes to’o Kriasaun tomak bele tama iha fuan ne’e nia laran no ema sira gli “ex-voto” iha parte hotu mundu nian hatudu ida-ne’e. Maria besik, bele rona, bele tulun, besik ba ita hotu… no iha fuan ida luan hanesan Maromak nian”.

Nune’e, iha Maromak “soi espasu ba ema”, maibé mós “iha ema soi espasu ba Maromak”:

“Iha ita espasu ba Maromak no Maromak nia prezensa ida-ne’e iha ita importante tebes atu leno mundu iha ninia laran-susar sira, iha ninia problema sira, prezensa ida-ne’e realiza iha fiar: iha fiar ita loke ita-nia odamatan nune’e Maromak bele tama iha ita, no sai forsa ne’ebé ha raik moris… Hodi loke an ba Maromak ita la lakon buat ida. Iha kontráriu: ita-nia moris sai riku no boot”.

Amu-Papa fó hanoin katak ohin-loron iha ideia barak kona-ba mundu ida di’ak liután ne’ebé umanidade tenke hein no ida-ne’e maka nia esperansa:

“Se no bainhira maka mundu ida di’ak liután to’o mai, ita la hatene, ha‘u la haten. Ru maka mundu ida ne’ebé hadook an husi Maromak la sai di’ak liután, maibé piór liután. Maromak nia prezensa de’it maka be;e garante mundu ida di’ak”.

Maibé sarani sira soi “esperansa metin ida”:

“Maromak hein ita… ita la la’o iha buat mamuk laran. Iha Nia ne’ebé hein. Maromak hein ita no ita sei hetan, hodi la’o ba mundu seluk, Maria nia laran-di’ak, ita sei hetan ita-nia maluk sira, ita sei hetan Domin rohan-laek. Maromak hein ita: ne’e mak ita-nia ksolok boot no esperansa boot ne’ebé moris mai husi festa ida-ne’e”.

Maria – Amu-Papa konklui – “mak ita-nia moris nia ksolok”,  “konsolasaun no esperansa” ba ita-nia peregrinasaun iha rai ne’e:

“Ita saran an ba ninia intersesaun inan nian, atu husi Na’i nia bele harohan daet mai ita atu habit ita-nia fiar iha moris iha rai-ne’e; tulun ita atu moris didi’ak tempu ne’ebé Maromak oferese mai ita ho esperansa. Esperansa sarani ida, ne’ebé la’ós de’it nostaljia Lalehan nian, maibé esperansa moris nian no badinas nian nakonu ho hakaran atu hasoru Maromak oras-ne’e ona iha mundu, hakaran ne’ebe halo ita sai peregrinu/ema la’o-rai kolen-laek, hodi haburas iha ita aten-barani no kbiit fiar nian, ne’ebé tempu hanesan sai korajen no kbiit domin nian”.