Papa Francisco nia lia-menon molok harohan Angelus, 11 Dezembru 2022 (Domingu III Adventu nian)

Maun no biin-alin sira, ‘buona domenica’!

Evanjellu domingu datoluk Adventu nian ko’alia mai ita kona-ba João Batista ne’ebé, enkuantu sei iha dadur laran, haruka nia dixípulu sira atu husu ba Jezús: «Ó mak atu mai ka ami tenke hein ema seluk?» (Mt 11,4). João, hodi rona Jezús nia hahalok sira, nia duvida se Nia mak Mesias ka lae. Defaktu nia hanoin ba Mesias ida ne’ebé siak, bainhira too, sei halo justisa ho kbiit hodi fó kastigu ba maksalak sira. Maibé, Jezús iha liafuan no jestu sira kompaixaun nian ba ema hotu, iha ninia hahalok nia sentru iha mizerikórdia ne’ebé perdua, tanba ne’e «matan-delek sira haree fali, ain-kudeik sira la’o, ema moras lepra sai moos, tilun-diuk sira rona, mate sira moris hi’as, ba ema kiak haklaken Evanjellu» (v. 5). Halo di’ak mai ita atu para iha João Batista nia krize, basá bele dehan buat ruma importante mós mai ita.

Testu subliña katak João iha kadeia no fatin ne’e, aleinde fatin fíziku, halo ita hanoin ba situasaun interiór ne’ebé nia esperimenta: iha kadeia iha nakukun, falta posibilidade atu haree moos no haree dook. Defaktu Batista la konsege rekoñese Jezús nu’udar Mesias ne’ebé sira hein. Dúvida halo nia la hakmatek no nia haruka dixípulu sira atu verifika: “Imi ba haree se nia Mesias ka lae”. Ita hakfodak katak ida-ne’e akontese ba João, ne’ebé fó batizmu ba Jezús iha Jordaun no hatudu Nia nu’udar Maromak nia Bibi-Oan ba ninia dixípulu sira (kf Jo 1,29). Maibé ne’e signifika katak fiar-na’in boot mós liu husi túnel dúvida nian no ida-ne’e la’ós buat aat ida, maibé, dalaruma esensiál ba kreximentu espirituál: tulun ita atu komprende katak Maromak boot liu husi buat ne’ebé ita imajina; obra sira ne’ebé nia halo lori surpreza kompara ho ita-nia kákulu sira; ninia atuasun oinseluk, nafatin, supera ita-nia nesesidade no ita-nia espetativa sira; no tanba ne’e ita keta para atu buka Nia no konverte an ba ninia futar oin loloos. Teólogu boot ida dehan katak kona-ba Maromak «presiza deskobre Nia tuir etapa sira…. dalaruma hanoin katak lakon nia» (H. de Lubac, Sulle vie di Dio, Milano 2008, 25). Batista halo duni nune’e: iha dúvida, nia buka nafatin, interroga nia, “diskute” ho Nia nno ikusmai deskobre hikasfali Nia, João, tuir Jezús nia definisaun nu’udar ema ne’ebé boot liu moris husi feto (kf Mt 11,11), hanorin ita atu la sulan Maromak iha ita-nia eskema sira. Ne’e nafatin perigu ida, tentasaun: halo Maromak ida tuir ita-nia sasukat, Maromak ida atu uza nia. No Maromak buat seluk ida.

Maun no biin-alin sira, ita mós dalaruma liu husi ninia situasaun, iha kadeia interiór, lahó kapasidade atu rekoñese Na’ inia novidade, ne’ebé karik ita halo nia sai prizioneiru tanba prezunsaun katak ita hatene buat hotu ina kona-ba Nia. Maun no biin-alin doben sira, ita nunka hatene buat hotu kona-ba Maromak, nunka! Karik ita iha ulun hanoin kona-ba Maromak kbiit-na’in ne’ebé halo buat ne’ebé Nia hakarak, envezde Maromak ne’ebé laran-kmaus iha hariak-an. Maromak mizerikórdia no domin nian, ne’ebé intervein hodi nafatin respeita ita-nia liberdade no ita-nia hilin sira. Karik ita mós dehan: “Ó haraik an tebes duni nune’e, Maromak ne’ebé mai atu salva ami?”. No bele akontese ho ita buat ruma hanesan ho maun no biin-alin sira mós: ita iha ita-nia ideia sira, ita-nia prekonseitu sira no  ita fó ba ema seluk – liuliu sira ne’ebé ita sente oinseluk husi ita – etiketa ríjida sira. Ne’e duni, adventu mak tempu virajen perspetiva sira-nian, hodi husik ita-nia an hakfodak ho Maromak nia mizerkórdia ne’ebé boot. Hakfodak: Maromak sempre halo ita hakfodak. (Ita foin haree, minutu ruma liubá, iha programa “A Sua immagine”, sira ko’alia kona-ba hafodak). Maromak mak nafatin Ida-ne’ebé hamosu iha ó hakfodak. Tempu ida – Adventu – iha-ne’ebé, ita prepara dauduan prezépiu ba Kosok-Oan Jezús, mai ita aprende hikasfali sé mak ita Na’i; tempu ida autu sai husi eskema ruma, prekonseitu ruma hasoru Maromak no maun no biin-alin sira. Adventu mak tempu ida iha-ne’ebé, envezde hanoin ba prezente sira mai ita, ita bele fó liafuan no jestu sira konsolasaun nian ba ema ne’ebé kanek, hanesna Jezús halo ho ema matan-delek sira, ema tilun-diuk sira no ema ain-kudeik sira. Atu Na’i-Feto kaer ita-nia liman, hanesan inan, kaer ita-nia liman iha loron sira preparasaun nian ba Natál no tulun ita atu rekoñese iha Kosok-Oan ninia an ki’ik-oan, Maromak ne’ebé mai nia grandeza.