6 Agostu – Tinan A

EVANJELLU – Mt 17,1-9

«Liutiha loron neen, Jezús bolu ketak Pedro, Tiago ho nia alin João hodi lori sira mesak ba foho aas ida. Iha ne’ebá Nia nakfila An iha sira nia oin. Nia oin nabilan hanesan loron, nia unuk sai mutin hanesan roman. Iha oras ne’ebá Moisés ho Elias mosu hodi ko’alia ho Nia. Pedro hasa’e lia, dehan ba Jezús: “Na’i, di’ak liu Ita hela ona iha ne’e! Ita-Boot hakarak karik, ami sei halo taka-baluk tolu: ida ba Ita-Boot, ida ba Moisés, ida seluk ba Elias!” Nia sei ko’alia hela, kalohan nabilan ida hamahan sira. Hafoin husi kalohan ne’e lia ida dehan: “Ida-ne’e mak Ha’u nia Oan doben, ne’ebé fó ksolok mai ha’u. Imi rona Nia bá!” Rona tiha ne’e, eskolante sira monu ba rai hodi tauk teb-tebes. Jezús hakbesik hodi kona sira, dehan: “Imi hamriik bá, keta ta’uk!” Foti tiha sira matan, sira haree de’it Jezús; la iha tan ema ida.Wainhira sira tun daudaun husi foho, Jezús dehan ba sira: “Imi keta haktuir ba ema ida buat ne’ebé imi foin hare to’o Oan Mane moris hi’as fali husi mate.” Eskolante sira husu ba Nia: “Tansá mak eskriba sira dehan katak Elias sei mai uluk?” Nia hatan: “Loos duni, Elias sei mai hodi haloos buat hotu. Maibé Ha’u dehan ba imi katak Elias mai tiha ona, maibé sira la hatene nia hodi halo ba nia tuir sira nia hakarak. Nune’e mós sira sei fó terus ba Oan Mane.” Ho lia hirak ne’e, sira hatene ona katak Nia ko’alia ba sira kona-ba João Batista».

 

KONTESTU

 

Sesaun Mt 16,21-20,34 mak katekeze ida kona-ba dixipuladu, nu’udar la’o tuir Jezús to’o krús. Testu ohin nian halo parte katekeze ne’e nian.

Relatu tranzfigurasaun nian mai uluk molok anúnsiu dahuluk paixaun nian (kf. Mt 16,21-23) no instrusaun ida kona-ba atitude sira dixípulu nian (kf. Mt 16,24-28). Depoizde rona ko’alia kona-ba “dalan krús nian” no sá mak Jezús husu ba sira, dixípulu sira sai dezanimadu no frustradu ; sira haree sira-nia mehi glória nian, triunfu nian hotu iha frakasu krús nian no husu ba sira nia an se tenke duni tuir mestre ida ne’ebé oferese ba sira krús.

Iha kontestu ne’e mak Mateus tau epizódiu tranzfigurasaun nian atu fó kbiit ba dixípulu sira, basá iha nia hatudu Jezús nia glória no atesta katak nia mak Aman nia Oan doben. Nune’e dixípulu sira simu garantia katak projetu ne’ebé Jezús aprezenta mak projetu ida mai husi Maromak no fó esperansa atu tuir projetu ne’e.

Literariamente, narrasaun tranzfigurasaun nian mak teofania ida – katak, Maromak nia manifestasaun. Tanba ne’e, autór tau iha kuadru relatu nian buat hotu ne’ebé iha imajináriu judaiku, akompaña manifestasaun Maromak nian: foho, lian husi lalehan, aparisaun sira, hatais nabilan, kalohan no mós ta’uk husi ema sira ne’ebé hasoru Maromak. Hanesan hateten ona, relatu ne’e mak katekeze ida atu hanorin katak Jezús mak Maromak nia Oan doben, ne’ebé lori ba ema sira projetu ida mai husi Maromak.

 

MENSAJEN

 

Elementu simbóliku sira iha pájina katekeze Evanjellu ohin nian foti husi Testamentu Tuan.

Foho tau ita iha kontestu revelasaun nian: Maromak nafatin hatudu An iha foho ida; iha foho tutun mak Nia halo aliansa ho Ninia Povu.

Oin ne’ebé nakfilak no hatais mutin nabilan fó hanoin Moisés nia oin nabilan, bainhira tuun  husi Sinai (kf. Ex 34,29), depoizde hasoru malu ho Maromak no simu Lei.

Kalohan hatudu Maromak nia prezensa: iha kalohan mak Maromak hatudu Ninia prezensa, bainhira lori sai nia Povu husi Ejitu liuhusi rai-fuik maran  (kf. Ex 40,35; Nm 9,18.22; 10,34).

Moisés no Elias reprezenta Lei no Profeta sira (ne’ebé haklaken Jezús no tulun komprende Jezús); aleinde ne’e, sira mak personajen ne’ebé, tuir katekeze judaika, tenke mosu iha “Na’i nia loron”, bainhira sei hatudu salvasaun nia manifestasaun definitiva (kf. Dt 18,15-18; Mal 3,22-23).

Ta’uk ne’ebé dixípulu sira koko mak reasaun lójika ema ida nian hasoru manifestasaun kona-ba Maromak nia kbiit (kf. Ex 19,16; 20,18-21).

Tenda/taka-baluk sira parese refere ba “festa taka-baluk/tenda nian”, loron judeu sira selebra tempu ézodu nian, bainhira Maromak nia Povu horik iha “tenda” sira, iha rai-fuik maran.

Mensajen fundamentál husi elementu sira-ne’e hotu mak hakarak dehan sé mak Jezús. Autór, ho simbolojia sira Testamentu Tuan nian, hakarak halo klaru katak, Jezús mak  Maromak nia Oan doben, no iha Nia Maromak nia glória hatudu an. Nia mós mak Mesias libertadór no salvadór ne’ebé Israel hein, horiuluk kedas Lei (Moisés) no Profeta sira (Elias) fó sai. Nia mak Moisés  foun – liuhusi Nia Maromak haraik ba nia Povu lei foun no liuhusi Nia, Maromak propoin ba ema sira aliansa.

Husi Jezús nia asaun libertadora, sei mosu mai Povu foun no ho nia, Maromak sei halo aliansa foun; no la’o ho Povu iha dalan sira istória nian, lori nia liuhusi “rai-fuik maran” ne’ebé hasai nia husi moris-atan ba liberdade.

Ba grupu dixípulu sira nian, aprezentasaun ne’e hatudu moris-hi’as, ho Jezús ninia hatais mutin nabilan  (hatais hanesan anju sira iha rate mamuk – kf. Mt 28,3): krús la’ós liafuan ikus, basá iha Jezús nia dalan nia rohan sei iha moris-hi’as, vitória husi mate.

Liafuan ikus kona-ba Pedro ne’ebé hakarak harii tenda tolu signifika katak dixípulu sira hakarak hela de’it iha momentu glória nian hodi haluha destinu terus Jezús nian. Jezús la hatán ba proposta ne’e: Nia hatene katak Maromak nia projetu tenke liu husi dalan saran moris nian, entrega totál nian, domin to’o konsekuénsia ikus.