Resiklajen litúrjika ba FMA Primeira Idade Adulta

Resiklajen litúrjika ba FMA Primeira Idade Adulta

Jacinta Gusmao-liturjiaDili/Comoro – Formasaun mak prosesu ida ne’ebé ema presiza no hafoun bebeik iha moris tomak tanba maski ema iha abilidade iha buat barak maibé ema mós iha nafatin nia limitasaun nune’e presiza kapasita an nafatin ho buat ne’ebé foun atu nia bele sai kompetente liután iha buat ne’ebé nia ladauk hatene ka buat ne’ebé nia hatene ona maibé la fó importánsia.

Nune’e, iha dia 5 Dezembru Irmán sira grupu primeira idade adulta nian iha formasaun kona-ba “liturjia eukarístika”, ne’ebé Ir. Jacinta Gusmão mak fó (Resiklajen litúrjika ne’e ba dala tolu, ida uluk ba juniora no formanda sira, daruak ba FMA segunda idade adulta).

Ida-ne atu tuir Amu-Papa sira nia hakarak atu Kristu nia Igreja oferese ba Divina Majestade kultu ida dignu «ba Nia naran nia glória» no ba «santa Igreja tomak» nia di’ak (kf. SUMMORUM  PONTIFICUM. Dokumentu sira Kreda nian ne’ebé ko’alia kona-ba liturjia mak Sacrosanctum Concilium, Direito Canónico,  Instrução Geral do Missal Romano, Redemptionis Sacramentum nst. Dokumentu hirak ne’e fó orientasaun ne’ebé klaru no esplika detalladamente buat hotu ne’ebé relasiona ho liturjia hanesan oinsá jestu sira no ninia signifikadu ne’ebé ita halo iha misa laran, ornamentu sira iha kreda laran, fatin sira ne’ebé importante iha kreda laran, kolokasaun ambaun, altár iha presbiteriu, pauza sagrada sira iha misa laran, komentáriu sira, inventa orasaun prefásiu ka seluk narnaran de’it, múzika litúrjika, dansa no basa liman iha Misa laran, estrutura orasaun dos fiéis  no mós buat seluk tan ne’ebé presiza liu atu ita hotu hatene.

Ho modu partikulár Irmán sira halo leitura kona-ba “Redemptionis Sacramentum” kona-ba “abuzu sira kontra Santíssima Eukaristia”.  Dokumentu ne’e mak instrusaun ida “Congregação para o Culto Divino e a Disciplina dos Sacramentos” prepara, iha kolaborasaun ho “Congregação para a Doutrina da Fé”, trata kestaun litúrjika sira refere ba dixiplina Sakramentu Eukaristia nian iha Kreda Katólika latina. Ne’e hotu atu bele fó hanoin filafali no habiit sentidu profundu norma kanóniku-litúrjika sira, atu sarani sira observa no tau iha prátika. Dokumentu Redemptionis Sacramentum marka no reprova abuzu sira ne’ebé hatama iha Kreda, kontra natureza liturjia no sakramentu sira-nian, kontra tradisaun no autoridade Kreda nian.

Realidade hatudu katak dalabarak ita iha tendénsia atu espresa sai ita nia kriatividade no abilidade artístika sira iha kreda laran maibé ita haluha katak buat hirak ne’e iha signifikadu litúrjiku  no tuir orientasaun dokumentu sira kreda nian ka lae? Dala barak ita halo tanba halo de’it maibé ita rasik la hatene nia signifikadu litúrjiku. Tan ne’e buat hirak ne’e presiza duni atu ita hotu aprende no hadi’ak buat ne’ebé laloos. Bainhira ita hatene ona ita bele tulun mós ema seluk. Buat hirak ne’e presiza prosesu tanba ita toman ona ho buat ne’ebé ita halo maibé ita iha esperansa katak ita bele tulun malu atu hadia.

Iha formasaun ida ne’e Irmán sira entuziasmu tebes atu tuir. Irmán balun mós sujere atu amlulik sira mós bele tuir formasaun sira hanesan ne’e tanba maski sira iha ona formasaun litúrjika no estuda ona dokumentu sira Kreda nian kona-ba liturjia molok sira sai amlulik maibé fmatin-primeira idade1sira mós haluha no la aplika nune’e dala barak sala ne’e hahu mós husi sira, tanba sira mak ministru ordináriu maibé dala barak sira mós la tuir orientasaun sira ne’ebé kreda fó sai.  Nune’e presiza mós hafanun sira, nune’e sira bele hala’o lolos sira nia ministériu presbiterál tuir orientasaun ne’ebé kreda fó sai. Hanesan Papa Bento XVI hateten, “nesesáriu mantein prinsípiu katak «Igreja partikulár ida-idak tenke konkorda ho Igreja universál la’ós de’it iha doutrina fé nian no sinál sakramentál sira maibé mós kona-ba uzu ne’ebé aseita universalmente liuhusi tradisaun apostólika ne’ebé ininterrupta atu oinsá tenke observa sira, la’ós de’it atu evita erru sira maibé mós atu tranzmite fé iha ninia integridade, basá norma orasaun  Igreja nian korresponde ba ninia norma fé nian» (Summorum Pontificum).

Buat hirak ne’e presiza ita hotu nia kolaborasaun atu fó hanoin ba malu nu’udar maun-alin hodi la ta’uk atu korrije malu. Ita hotu presiza nafatin atu aprende no hadi’ak buat ne’ebé laloos. Ita hahú kedas agora…….. keta hein tan!

(Albina do Carmo-Redasaun fmatin)