“Semana Liturgia Nacional”: eventu pentekostál ida ba Kreda Timor nia moris

“Semana Liturgia Nacional”: eventu pentekostál  ida ba Kreda Timor nia moris

DSC_0101Dili – Kreda Timor Lorosae moris eventu pentekostál ida ne’ebé bele kompara mós ho “ezersísiu espirituál” ida ho naran “Semana Liturgia Nacional” ho tema jerál “Liturgia: culto da Igreja em Timor-Leste”. Ezersísiu espirituál serve atu moris, hanesan S. Paulo hateten iha Rom 12,1, kultu lójiku loloos (logiké latreia), no atu halo ain-hakat haat: “deformata reformare, reformata conformare, conformata confirmare, confirmata transformare”. Nune’e mós selebrasaun eventu ne’e hakarak lori ita atu to’o ba transformasaun ida iha-ne’ebé “Kreda nia moris nia hun bele duni mai husi liturjia” ne’e.

Iha Semana Liturjia nasionál Bispu dioseze tolu ho ninia presbitériu, ho membru sira vida konsagrada no ajente pastorál leigu sira, katak ho nia forsa sira, buka reflete no “hola konxiénsia kle’an liután kona-ba mistériu ne’ebé selebra iha Liturjia”, tuir majistériu Kreda nian.

Partisipante sira iha Semana Liturjia husi loron 18-22 Jullu hamutuk atus lima. Komisaun organizadora ba eventu ne’ebé kompostu husi dioseze tolu fahe loron sira-ne’e ba sub-tema sira hanesan “Liturgia é culto da Igreja” nune’e bele loke vizaun global no lori ema hotu ba sentidu igreja nian; “prátika litúrjika sira tuir norma sira Igreja nian” atu halo sarani sira iha konxiénsia kona-ba irregularidade sira iha prátika litúrjika sira; “inkulturasaun no kalendáriu litúrjiku” atu ema hatene matéria, ne’ebé bele uza eh lae iha liturjia; no taka ho “liturjia no vida”.

Peritu-Liturjista ne’ebé gia loron sira ne’e mak “Romo Yohanes Rusae”, sekretáriu KWI Komisi Liturgi Nasional Indonesia nian. Aleinde ne’e Bispu D. Basílio, D. Virgílio no D. Norberto, no peritu Timor-oan sira hanesan Pe. José António (canonista), Pe. Nelson Freitas (liturjista), Pe. Ildefonso (Múzika sakra), Pe. Alípio Pinto (Teólogo-dogma), Pe. Germano, Pe. Graciano, mós sai kontribuidór sira no ema referénsia ba kestaun litúrjika sira.

semana liturjia-breakEventu ida ne’ebé foin halo ba dala uluk iha Timor Lorosae, hodi foti fali Amu-Bispu Basílio nia liafuan iha abertura, ne’ebé dehan “presiza harahun fatuk boot” ne’ebé iha ita-nia oin atu halo dalan ba foho tutun moris liturjia nian, iha loron ikus eventu ne’e nian, ita bele dehan katak ita to’o duni ba objetivu “semana” ne’e nian: “halo moris sai liturjia”.

Rekomendasaun sira

Rekomendasaun husi asembleia mak “Conferência Episcopal Timor Leste” (CET) uniformiza prátika litúrjika sira hodi nune’e evita irregularidade ho forsa dekretu nian.

Bispu na’in tolu, mós hato’o rekomendasaun ne’ebé tenke hala’o ona nu’udar rezultadu ba “semana liturjia nasionál” hanesan tuirmai-ne’e:

“Uluknanai, Amu-pároku sira mak tenke forma ita-boot nia komunidade: Konsellu pastoral, sesaun liturjia, katekista sira, leigu sira”.

Rekomendasaun prátika sira:

  1. Hatais liturjia ba amlulik iha selebrasuan Eukaristia loloos: alba, estola, ckazula. La’ós batina, kazula, estola.
  2. Dekorasaun altár: lalika rebo-rebo.
  3. Missa matebian: tempu másimu oras 48.
  4. Missa iha matebian nia uma laiha ona. Fó hatene ba ema ho edukasaun no ho razaun sira ne’ebé ita identifika ona (tanba altár, ema respeitu la iha…). Missa iha uma la iha hanesan ba hotu, la iha priviléjiu, nune’e sei missa iha Igreja. Fatin ne’ebé uma-kreda la iha no kapela la iha, halo missa iha rate. Sujestaun ba amlulik sira atu lori Altár portatil di’ak,.
  5. Múzika litúrjika:
  • Husu Pe Ildefonso no Pe Nelson buka tau kritériu kona-ba múzika litúrjika, múzika relijioza, sakra.
  • Múzika P. Zezinho nian la tama iha missa litúrjika (ida mak ‘Maromak iha ha’u laran’).
  • Nossa Senhora nia múzika la tama iha selebrasaun litúrjika.
  • Missa remata ho liafuan “Ita namkari ho Kristu nia paz”. La iha tan ona hananu, maibé tan iha Timor di’ak liu hananu tanba se lae, sei sai “feira” – bazar ida iha uma-kreda laran.
  • Orasaun Ave Maria nia tradusaun laloos. Bele konfronta ho Latin atu tradús loos.

Ikus liu Bispu Basílio nu’udar Prezidente CET hateten katak enkuantu seidauk iha orientasaun ofisiál husi CET, ita sei halo hanesan baibain halo, hanesan porezemplu “komunga iha liman ka iha ibun”, eh relijiozu/a sira ne’ebé la iha kartaun lisensa eh simu mandatu atu bele fó komuñaun ga lae: “Ba hirak ne’ebé hein atu CET halo rekomendasaun, sei hein lai atu bispu sira tur hamutuk ho tékniku sira atu armoniza.

Bom caminho.